Jan Van Landschoot - slaaf in Tetuan, Marokko in 1647

Vrijkoping van Vlamingen uit barbarije 1642-1678

In de zeventiende eeuw had de zeeroverij van de Algerijnen haar hoogtepunt bereikt en telde men twintig tot dertigduizend christenslaven tegelijkertijd in Algiers. Het waren zeelui en passagiers, afkomstig uit alle delen van Europa, die door de Algerijnse zeeschuimers waren gekaapt. Deze gevangenen leefden in slavernij en waren het eigendom van de Dei of van particuliere personen. Wie zich tot het Islamisme bekeerde, kon als renegaat de vrijheid bekomen. De andere, aan zware lichamelijke arbeid onderworpen, wachtten geduldig het ogenblik af, waarop zij voor een flinke losprijs konden worden vrijgekocht. In de Sint-Gilliskerk te Brugge stichtte Pastoor Jennyn in 1642 het liefdadig werk van de Confrerie van Triniteit die trachtte middelen in te zamelen voor de vrijkoping van de christenslaven in Noord-Afrika.

Lijst van vrijgekochte slaven 1644.

Twee jaar na de stichting kon de confrerie haar eerste slaaf vrijkopen(2) door bemiddeling van haar zaakgelastigde Jonker Francis de l'Espe, ghecost hebbende de somme van hondert vijf pont, 1 sch. X gr.. De verloste slaaf was Diederick Janssens, geboortig van St-Anna te Brugge. Reeds elf jaar gevangen, had hij dienst gedaan op de galeien, alwaar hij in 1642 een hand had verloren. In enkele maanden tijds was hij thuis en op de vierde zondag van juli 1644 ging hij 's morgens te biecht en te communie onder de plechtige dankmis, die in de St-Gilliskerk werd opgedragen, en in de namiddag tijdens de processie droeg hij syne ketenen van slavernye die hij daer naer up den hooghen autaer met dancksegghynghe aen de Alderh. Dryvuldicheyt heeft opgheoffert. Zijn slavenketenen bleven in St-Gilliskerk bewaard tot in 1866.

1648.

Op 12 augustus deed men een bijzondere omhaling in alle kerken van Brugge, die 900 pond groten opbracht en bestemd was voor de vrijkoop van zeven christenslaven, waaronder vier Bruggelingen: Adriaen Ditens, Frans De Vos, Michael Feurny, Jan van Lantschoot, Gheeraert den Besen, Jaak Vasseur en Jaak Coots. De confrerie gelastte Gerbrandt Dobessen, handelaar te Amsterdam, met de nodige onderhandelingen. Op 22 december gaf Henri d'Azevedo order aan Ambrosius Kemp, handelaar te Amsterdam, om 656 florijnen uit te betalen voor de vrijkoop van de Bruggeling Gheeraert den Besen, die te Algiers als slaaf zat gevangen. 1649. - Uit Tripolis keerde de Bruggeling Jaak Pieter Coots oudt 23 jaeren op 6 juli naar Brugge terug. Hij was geboren op de St-Annaparochie en de confrerie had als losprijs 170 p. 19 sch. 4 gr. uitgekeerd. Aan de maandelijkse processie, die op 19 juli op St-Gillis uitging, namen ook deel Jooris Schoenmaeker uit het land van Luik en Christoffel Popelaere, vrijgekomen in de slag bij Candia. Zij waren helemaal misvormd door geleden tormenten.

Op 4 augustus was het de beurt aan de Bruggeling Jan van Lantschoot om zijn vaderstad terug te zien. Hij was 22 jaar oud en geboren in de Karmerstraat. Voor 218 p. 3 sch. 4 gr. had de confrerie hem te Tertuan kunnen vrijkopen. Met hem kwamen ook aan: Gheeraert den Besen of Ramon, 27 jaar oud en geboren op St-Salvator, en Jacob Vasseur, alias Waygat, een geboren Bruggeling maar te Oostende getrouwd. Beide kwamen van Sal. Hun losprijs bedroeg de som van 550 p. 19 sch. ten laste van al de broederschappen van de Nederlanden. Uit dank gingen deze verloste slaven mede het H. Sakrament in de processie van de maand augustus.

bron: Biekorf. Jaargang 57. G. Barbiaux, Brugge 1956 en via DBNL