O'Rourke Excerpts from the Annals of the Four Masters - Page 1
Annals of the Four Masters
The O'Rourke, Breifne and Ui Briuin Excerpts
Note: Much of this page is not translated to English
Turn to:
1172 to 1340 ||
1373 to 1473 ||
1475 to 1588 ||
1590 to 1609
[A.D. 800 to A.D. 1171]
M3656.1 - ...cath Cluana Muirscce, i m-Brefne...
M3656.2 -
... A b-foirchend na bliadhna-so at-bail-siomh, go teoraibh cethramhnaibh fer n-Ereann ime, i mordhail
Maighe Slecht, isin m-Breifne ag adhradh do Crom Croach, airdiodhal adhartha Erenn eisidhe,
oidche h-Samhna do h-sonradh innsin. As do na sleachtanaibh do-ronsat fir Erionn im Tighernmas
h-isuidhe ro h-ainmnigheadh an magh.
M3727.2 - ... cath Tuama Dreacon i n-Uibh Briúin Breiffne, ...
M800.11 - Muircheartach, son of Donnghal, lord of Breifne;
M801.8 - Connmhach, Judge of Ui Briuin, died.
M807.13 - The slaughter of Calraighe Luirg by the Ui Briuin.
M810.11 - The plundering of Cluain Creamha: and the slaying within it
of some of the men of Breifne, and of the Sil Cathail.
M811.2 - Suibhne, son of Cuanach, Abbot of Cluain Mic Nois, one of
the Ui Briuin Seola;
M816.5 - The battle of Rath Fhearadh by the chieftains of Ui Briuin,
Diarmaid, son of Tomaltach, and Maelcothaigh, son of Fogartach,
against the lord of Ui Maine, Cathal, son of Murchadh, in Dealbhna
Nuadhat, between the Suca and the Sinnainn, where Cathal and many
other nobles along with him were slain.
M848.9 - Maelan, son of Cathmogha, lord of Ui Briuin of South
Connaught, was slain by the foreigners.
M866.10 - Mannachan, lord of Ui Briuin Na Sinna, slew Flann, son of
Conaing, lord of all Breagh.
M888.4 - Tighearnán, mac Seallacháin, tighearna Brefne, d'ég.
M893.5 - Ruarc, son of Tighearnan, lord of Breifne;
M905.4=910 - The battle of Magh-Cumma was gained by Flann, son of Maelseachlainn, and by his sons,
over the men of Breifne, wherein were slain Flann, son of Tighearnan, lord of Breifne, and
his son, and many others of the nobility, together with three thousand men, who fell along
with them in that battle.
M905.4
The battle of Magh-Cumma was gained by Flann, son of Maelseachlainn,
and by his sons, over the men of Breifne, wherein were slain Flann, son of
Tighearnan, lord of Breifne, and his son, and many others of the nobility,
together with three thousand men, who fell along with them in that battle.
M918.6
A battle was gained in Cianachta-Breagh (i. e. at Tigh-mic-nEathach) by
Donnchadh, son of Flann, son of Maelseachlainn, over the foreigners, wherein a
countless number of the foreigners was slain; indeed in this battle revenge was
had of them for the battle of Ath-cliath, for there fell of the nobles of the
Norsemen here as many as had fallen of the nobles and plebeians of the Irish in
the battle of Ath-cliath. Muircheartach, son of Tighearnan, i. e. heir apparent
of Breifne, was wounded in the battle of Cianachta, and he afterwards died of
his wounds. Murchadh, son of Flann, lord of Corca-Bhaiscinn, died. Flann, son of Lonan, the Virgil
of the race of Scota, the best poet that was in Ireland in his time, was
treacherously slain by the sons of Corrbuidhe, who were of the Ui-Fothaidh, at
Loch Dachaech, in Deisi-Mumhan.
M924.6
Fearghus, son of Duiligen, lord of Lurg, was slain by the men of Breifne.
M929.7
Cearnachan, son of Tighearnan, lord of Breifne, died.
M934.5
Cluain-mic-Nois was plundered by the foreigners of Ath-cliath; and it was
plundered again by Ceallachan Caisil and the men of Munster. Amhlaibh
Ceannchairech, with the foreigners, came from Loch Eirne across Breifne to Loch
Ribh. On the night of Great Christmas they reached the Sinainn, and they
remained seven months there; and Magh-Aei was spoiled and plundered by them.
M935.6
Clerchen, son of Tigh-earnan, son of the lord of Breifne, died.
M941.9
Flann Ua Fogarta, lord of Breacraighe, and lord of Teathbha; Duibhleambna, daughter
of Tighearnan, i.e. lord of Breifne, and wife of Donn-chadh, son of Flann, King
of Ireland, died.
M945.4
A battle between the ravens of Munster, in Gleann-Damhain, at Darinis; and
the ravens of the west were defeated and slaughtered there.
M945.5
An army was led by Ruaidhri Ua Canannain to Slaine,
where the foreigners and the Irish met him, namely, Conghalach, son of
Maelmithigh, and Amhlaeibh Cuaran; and the foreigners of Ath-cliath were
defeated, and numbers slain and drowned. Scolaighe O'hAedhagain, lord of
Dartraighe; Gairbhith, son of Muireadhach, Tanist of Ui-Creamhthain; and Aedh Ua
Ruairc, son of Tighearnan, in the heat of the battle.
M.952.8
A great slaughter was made of the people of Cairbre and Teathbha by Ua
Ruairc, on which occasion Ua Ciardha, lord of Cairbre was slain. Ualgharg, son
of Cianan, lord of Dal-Meisincuirb, was slain by Cathal, son of Lorcan; and
Cathal died immediately of the wounds inflicted by him
Ualgharg.
M953.7
A hosting by Domhnall, son of Muircheartach, with the boats of Tuaign-inbhir,
which he convened on Loch Eathach, over the Dabhall, over the Airghialla,
upon Loch-Eirne, and afterwards upon Loch-Uachtair; and he plundered and
devastated Breifne, and carried off the hostages of O'Ruairc.
M957.6
A plundering army was led to Inis-Eanaigh by Fearghal Ua Ruairc; and the
battle of Magh-Itha was gained, wherein Aedh, son of Flaithbheartach, heir
apparent of Cinel-Eoghain, was slain.
M960.11
Fearghal Ua Ruairc devastated Meath.
M961.8
A slaughter was made against Mathghamain, son of Ceinneidigh, by Fearghal Ua
Ruairc, where fell the three grandsons of Lorcan, and seven score along with
them. Donnchadh, son of Ceallachan, King of Caiseal, was mortally wounded by his
own kingsman.
M962.11
The victory of Bealach was gained by Fearghal Ua Ruairc, where Domhnall, son of Muireagan, was
slain.
M963.4
A hosting by Domhnall Ua Neill, so that he plundered Connaught, and carried
off the hostages of O'Ruairc.
M964.7
A victory was gained by Comhaltan Ua Cleirigh, i.e. lord of
Ui-Fiachrach-Aidhne, and by Maelseachlainn, son of Arcda, over Fearghal Ua
Ruairc, where seven hundred were lost, together with Toichleach Ua Gadhra, lord
of South Luighne. Ceallach, son of Faelan, King of Leinster, died.
M964.9
Fearghal Ua Ruairc, King of Connaught, was slain by Domhnall, son of
Conghalach, lord of Breagha and Cnoghbha.
M968.3
A victory was gained over Ualgharg Ua Ruairc by Conchobhar, son of Tadhg, in
which were slain Ualgharg, and among the rest Duibhghilla, i.e. the son of
Laidhgnen.
M990.4
Aedh Ua Ruairc, royal heir of Connaught, and Dubhdarach, Ua Fiachna, was
slain by the Cinel-Eoghain. The wind sunk the island of Loch Cimbe suddenly,
with its dreach and rampart, i.e. thirty feet.
M992.7
Egnech Ua Leochain, lord of Tuath-Luighne, was slain by Maelseachlainn, and
Cathal, son of Labbraidh. Cleircen, son of Maelduin, lord of Ui-Eathach, was
slain by his own people. Muireagan of Both-Domhnaigh, successor of Patrick, went
upon his visitation in Tir-Eoghain; and he conferred the degree of king upon
Aedh, son of Domhnall, in the presence of Patrick's congregation, and he
afterwards made a great visitation of the north of Ireland. Donnchadh, son of
Domhnall, King of Leinster, was ransomed from Maelseachlainn. A new fleet upon
Loch-Ribh by Brian, son of Ceinneidigh, who plundered the men of Breifne.
M998.6
8] After the ravaging the Leinster plain. Mac-Egnigh, son of Dalach, lord of
Airghialla, was slain by the son of Ua Ruairc.
M1000.6
Niall Ua Ruairc was slain by the Cinel-Conaill and Hugh Ua Neill.
M1008.9
A battle was gained over the Conmaicni by the men of Breifne.
M1008.10
A battle was gained over the men of Breifne by the Connaughtmen.
M1010.4
Flaithbheartach Ua Cethenen,successor of Tighearnach, a venerable
senior and distinguished bishop, was mortally wounded by the men of Breifne; and
he afterwards died in his own church at Cluain-Eois.
M1012.6
A great depredation was committed by Ualgharg Ua Ciardha, lord of Cairbre,
and the son of Niall O'Ruairc, and the men of Teathbha in Gaileanga; but a few
good men of the household of Maelseachlainn overtook them, and being at that
time intoxicated after drinking, they imprudently gave them battle,
through pride. There were slain in it Donnchadh,
son of Maelseachlainn; Dubhtaichligh Ua Maelchallann, lord of Dealbhna Beag;
Donnchadh, son of Donnchadh Finn, royal heir of Teamhair; Cearnachan, son of
Flann, lord of Luighne; Seanan Ua Leochain, lord of Gaileanga; and many others
along with them. Maelseachlainn after-wards overtook them with his
forces, and the spoils were left behind to him; and Ualgharg Ua Ciardha,
lord of Cairbre, and many others besides them, were slain.
M1013.11
An army was led by Ua Maeldoraidh and O'Ruairc into Magh-Aei; and they slew
Domhnall, son of Cathal, and plundered the plain, and carried off the hostages
of Connaught.
M1014.18
An army was led by Maelseachlainn, Ua Neill, Ua Maeldoraidh, and O'Ruairc,
into Leinster; and they carried off the hostages of Leinster, and gave the
kingdom of Leinster to Donncuan,
son of Dunlaing; and they plundered Osraighe, and carried off innumerable preys
and many prisoners.
M.1014.20
Aedh O'Ruairc, i.e. the son of Sen-Fearghal, lord of Breifne, and royal heir
of Connaught, was slain by Tadhg of the White Steed, son of Cathal, son of
Conchobhar, King of Connaught, at Loch Neill, in Magh-Aei, in revenge of
Domhnall, his brother.
M1019.3
An army was led by Maelseachlainn, Ua Neill, Donnchadh, son of Brian, and Art
Ua Ruairc, to the Sinainn; and they gave the hostages of Connaught to
Maelseachlainn.
M1024.7
The battle of Ath-na-croise in Corann, between Ua Maeldoraidh and Ua Ruairc,
where Ua Ruairc was defeated, and his people slaughtered, i.e. twenty hundred of
them were slain, together with Ruarc, grandson of Diarmaid, Tanist of Breifne.
Of him was said:
1] In the battle of Ath-na-croise, men looked without pity,
2] Corann was filled with carcasses; the Conalls had its glory.
> Another battle was fought between them, in which the men of Breifne were defeated, and the son of Tighearnan slain.
M1027.3
Ruaidhri Mac Fogartaigh, lord of South Breagha, died, after penance, at an
advanced age.
M1028.5
Brian Ua Conchobhair; Scorn Ua Ruairc; Flaithbheartach Ua h-Erudain; and
Conchobhar, son of Eochaidh, were slain.
M1029.5
Aedh Ua Ruairc, lord of Dartraighe; and the lord of Cairbre; and Aenghus Ua
hAenghusa, airchinneach of Druim-cliabh; and three score persons along with
them, were burned in Inis-na-lainne, in Cairbre-mor.
M1030.11
Aedh Ua Maeldoraidh was slain by Art Ua Ruairc.
M1031.16
Ua Ruairc, Art, i.e. the Cock, plundered Cluain-fearta-Brenainn; and he was
defeated on the same day by Donnchadh, son of Brian, with the loss of men and
vessels.
M1036.6
Donnchadh, son of Flann, royal heir of Teamhair, was slain by the men of
Breifne.
M1039.6
Donnchadh Dearg, son of Art, i.e. the Cock, Ua Ruairc, lord of East
Connaught, in conjunction with his father, was slain by Aedh Ua Conchobhair.
M1043.9
A plundering excursion was made by Annudh Ua Ruairc, over Lughmhadh and
Druim-Ineasclainn, and over all Conaille; but the saints soon took vengeance,
namely, Mochta and Ronan, for Annudh was killed before the end of three months
by one man, i.e. the son of Art Beag.
M1044.9
Cluain-mic-Nois was plundered by the Conmhaicni, and God and Ciaran wreaked
great vengeance upon them for it, i.e. an unknown plague was sent among
them, so that the Booleys were left waste with their cattle after the death
of all the shepherd people; after which the clergy of Ciaran received
their own award in atonement, namely, the manchaine of the son of
Ua Ruairc, i.e. Mac-na-h-aidhche, and twelve sons of the sub-chieftains, the
best of the Conmhaicni, along with him, and a screaball for every
dun.
M1044.11
A slaughter was made of the Ui-Muireadhaigh by the men of Breifne, i.e. by
Art Ua Ruairc, where the Cleireach Ua Conchobhair, and others along with him,
were slain.
M1046.3
Art Ua Ruairc, King of Connaught, was slain by the Cinel-Conaill, in the
second year after his having plundered Cluain-mic-Nois.
M1047.6
Niall Ua Ruairc was slain in Corann, by Ua Conchobhair.
M1050.13
Doire-Caelainne and the Cloictheach of Ros-Comain were burned by the men of
Breifne.
1051.9
Cathal, son of Tighearnain, lord of
Breifne, went upon a predatory excursion into Eabha, and demolished Dun-Feich,
where fifty persons were slain, and whence seven hundred cows were carried off.
M1053.8
Curian Ua Maelduin, lord of Feara-Luirg, was treacherously killed by
Mac-na-haidhche Ua Ruairc, at his own meeting. Mac-nahaidhche Ua Ruairc was
killed by the Conmhaicni immediately after.
M1057.6
A battle between Domhnall Ua Maelruanaidh, lord of Feara-Manach, and Domhnall
Ua Ruairc, lord of Breifne, wherein O'Ruairc fell, and many of his people along
with him.
M1059.7
Cathal, son of Tighearnan, son of Niall, son of Aedh, lord of East Connaught,
was slain by Aedh Ua Ruairc.
M1060.4
The Eli and Ui-Forgga came upon a predatory excursion to Cluain-mic-Nois; and
they took prisoners from Cros-na-screaptra, and killed two persons, i.e. a
student and a layman. God and Ciaran incited the Dealbhna, with their lord, i.e.
Aedh Ua Ruairc, to go in pursuit of them; and they defeated and slaughtered
them, killing, among others, the Tanist of Ui-Forgga, who had slain the student.
The Dealbhna arrived at rising-time on the following morning, bringing the
prisoners to the place whence they had been taken.
M1062.5
Donncuan was slain by Gillachiarain Ua Machainen, lord of Mughdhorna.
Ruaidhri, son of Cucairrge, Tanist of Fearnmhagh, was slain by the son of Niall
Ua Ruairc.
M1063.10
A great army was led by Ardgar, i.e. Mac Lochlainn, from Gleann-Suilighe
westwards to the west of Luighne, and to the River Muaidh of
Ui-Amhalghaidh; and all the lords of Connaught came into his house with Aedh Ua
Conchobhair, with Aedh, son of Niall Ua Ruairc, and the son of Art Ua
Ruairc.
M1065.8
The plundering of Cluain-mic-Nois by the Conmhaicni and Ui-Maine.
Cluain-fearta was plundered by them on the day following. The chiefs who were
there were Aedh, son of Niall Ua Ruairc, and Diarmaid, son of Tadhg Ua
Ceallaigh, lord of Ui-Maine. Ua Conchobhair (Aedh) came against them, and
defeated them, through the miracles of God, Ciaran, and Brenainn, whose churches
they had plundered; and a bloody slaughter was made of them by Aedh; and they
left their boats with him, together with the ship which they had carried from
the sea eastwards, through the middle of Connaught, to the Shannon. Aedh Ua
Ruairc escaped from this conflict, but he died without delay afterwards, through
the miracles of Ciaran. Diarmaid, son of Tadhg Ua Ceallaigh, and his son,
Conchobhar, were slain by the King of Connaught, Aedh Ua Conchobhair, before the
end of a year.
M1066.4
Gillabraide, lord of Breifne, was slain by the Ui-Beccon; and Orlaidh, his
wife, the daughter of Conchobhar Ua Maeleachlainn, died.
This Gillabraide was the son of Domhnall, son of Tighearnan, son of Ualgharg,
son of Niall.
M1067.5
The battle of Turlach Adhnaigh, between Aedh of the Broken Spear Ua
Conchobhair, King of Connaught, and Aedh, the son of Art Uallach Ua Ruairc, and
the men of Breifne along with him; where fell Aedh Ua Conchobhair, King of the
province of Connaught, the helmsman of the valour of Leath-Chuinn; and the
chiefs of Connaught fell along with him, and, among the rest, Aedh Ua
Concheanainn, lord of Ui-Diarmada, and many others. It was to commemorate the
death of Aedh Ua Conchobhair this quatrain was composed:
1] Seven years, seventy, not a short period, 2] And a
thousand, great the victory, 3] From the birth of Christ, not false
the jurisdiction, 4] Till the fall of Aedh, King of Connaught.
M1070.9
A battle was gained by Donnchadh Ua Ruairc and the Ui-Briuin over the men of
Teathbha, in which Conn, grandson of Conn, with others, was slain.
M1084.7
An army was led by Donnsleibhe, King of Ulidia, to Droicheatata, and gave
wages to Donnchadh, the son of the Caileach Ua Ruairc. A predatory excursion was
made in his Donnsleibhe's absence into Ulidia, by Domhnall Ua Lochlainn,
whence he carried off prisoners and a great spoil of cattle.
M1084.9
Donnchadh, son of the Caileach Ua Ruairc, with the people of East Connaught,
the Cairbri and Gaileanga, proceeded into Leinster, where the foreigners, the
men of Leinster and Osraighi, and the Munstermen, under the conduct of
Muircheartach Ua Briain, came up with them, and a fierce and bloody engagement
took place between them at Moin-Cruinneoige, on the fourth of the Calends of
November, where many fell on both sides. There fell there Donnchadh Ua Ruairc,
Ceinneidigh Ua Briain and his son,
Tadhg, and the son of Ua Conchobhoir Failghe, and a great many others of the
nobles and plebeians not enumerated. Four thousand was the whole number
slain; and the head of Donnchadh Ua Ruairc was carried to Luimneach.
M1085.8
Ualgharg Ua Ruairc, royal heir of Connaught, died.
M1087.7
A battle was fought between Ruaidhri Ua Conchobhair, King of Connaught, and
Aedh, son of Art Ua Ruairc, lord of Conmhaicne and Breifne, at Conachail, in
Corann, where Ua Ruairc was defeated and killed. There were also slain in this
battle of Corann, by Ruaidhri, Muireadhach Mac Duibh, chief of Muintir-Eolais;
the son of Godfrey Ua Siridein; the son of Cusleibhe O'Fearghail; and
distinguished men of the Conmhaicni, both noble and plebeian. In com-memoration
of this battle was said:
1] Seven years and eighty full, 2] And a thousand, fair,
complete, 3] Since Christ was born without a stain, 4] Till the
battle of Conachail in Corann.
M1088.10
An army was led by Domhnall, the son of Mac Lochlainn, King of Ireland, and
the people of the north of Ireland with him, into Connaught; and Ruaidhri Ua
Conchobhair, King of Connaught, gave him the hostages of all Connaught. Both
proceeded with their forces into Munster; and they burned Luimneach, and
plundered the plain of Munster,
i.e. as far as Imleach-Ibhair, Loch-Gair, Brugh-Righ, Dun-Aiched, and
Druim-Ui-Cleirchein; and they carried off the head of the son of Caileach Ua
Ruairc from the hills of Saingeal; and they broke down and demolished
Ceann-coradh; and they obtained eight score heroes, both foreigners and Irish,
as hostages and pledges, and then returned to their houses. The chief of these
hostages were the son of Madadhan Ua Ceinneidigh; the son of Conghalach Ua
hOgain; and the son of Eochaidh Ua Loingsigh. Cows, horses, gold, silver, and
flesh-meat, were afterwards given in ranson of them by Muircheartach Ua
Briain.
M1097.5
Lochlainn Ua Dubhdara, lord of Fearnmhagh, was slain by the
Ui-Briuin-Breifne.
M1101.5
Donnchadh, son of Art Ua Ruairc, lord of Conmhaicne, and royal heir of
Connaught, was killed by Gillasronmhaoil Ua Ruairc.
M1102.6
Domhnall, son of Tighearnan Ua Ruairc, lord of Breifne and Conmhaicni, and of
all Connaught for a time, was slain by the Conmhaicni themselves.
M1102.15
Niall, son of Niall Ua Ruairc, royal heir of Breifne, was slain by the men of
Lurg.
M1104.5
Mac-na-haidhche Ua Ruairc was killed by his brethren.
M1105.2
Cathal, son of Gillabraite, son of Tighearnan, lord of Ui-Briuin-Breifne and
Gailenga, was killed by the sons of his own mother, i.e. by the sons of
Donnchadh, son of Caileach Ua Ruairc.
M1105.3
Conchobhar, son of Maeseachlainn, lord of Teamhair, and of all Breagha, and
of half Meath, was killed by the Ui-Briuin-Breifne, who took an unfair advantage
of him. Muirgheas Ua Conceannainn, lord of Ui-Diarmada, died.
M1106.6
Domhnall, son of Ruaidhri Ua Conchobhair, was deposed by Muircheartach Ua
Briain; and his brother, i.e. Toirdhealbhach, was inaugurated at
Ath-an-tearmoinn, as king over the Sil-Muireadhaigh after Domhnall.
M1106.9
Niall, son of Domhnall Ua Ruairc, Tanist of Breifne, was killed by the men of
Lurg, and many others of the nobility along with him.
M1106.10
The son of Gillamantach Ua Ruairc was killed by Domhnall, son of Domhnall Ua
Ruairc.
M1108.9
Domhnall, son of Donnchadh Ua Ruairc, lord of Ui-Briuin-Breifne, was killed
by the Cairbri-Gabhra.
M1109.3
Flaithbheartach Ua Loingsigh, successor of Ciaran, and great priest of
Cluain-mic-Nois, died.M1109.4
An army was led by Muircheartach Ua Briain, with the men of Munster, Meath,
and Connaught, into Tir-Briuin-Breifne, to aid Murchadh Ua Maeleachlainn,
whence they carried off many
cows and prisoners; and they entered on the islands of Loch Uachtair, and took
prisoners out of them. After this Ua Ruairc came, and Ua Maeleachlainn gave up
his camp to them; and they killed Mac Gillafhulartaigh, and numbers along with
him.
M1109.4
An army was led by Muircheartach Ua Briain, with the men of Munster, Meath,
and Connaught, into Tir-Briuin-Breifne, to aid Murchadh Ua Maeleachlainn,
whence they carried off many
cows and prisoners; and they entered on the islands of Loch Uachtair, and took
prisoners out of them. After this Ua Ruairc came, and Ua Maeleachlainn gave up
his camp to them; and they killed Mac Gillafhulartaigh, and numbers along with
him.
M1109.7
Aedh Ua Ruairc came into the camp of Murchadh Ua Maeleachlainn twice, and
slaughtered his people, through the curse of the clergy of Patrick.
M1114.6
An army was led by Domhnall Ua Lochlainn to
Rath-Ceannaigh, where Eochaidh Ua Mathghamhna, with the Ulidians, went into his
house, as did Donnchadh Ua Loingsigh, with the Dal-Araidhe; Aedh Ua Ruairc, with
the men of Breifne; and Murchadh Ua Maeleachlainn, with the men of Meath. They
all afterwards proceeded across Ath-Luain to Dun-Leodha, where Toirdhealbhach Ua
Conchobhair, with the Connaughtmen, and Niall, son of Domhnall Mac Lochlainn,
his own son, with the chieftains of Cinel-Conaill, came to join his assembly.
They all afterwards proceeded to Tealach-Deadhaidh, in Dal-gCais; and they made
a year's peace with the men of Munster. Domhnall Ua Lochlainn then went through
Connaught, for home.
M1117.5
Maelbrighde Mac Ronain, comharba of Ceanannus, was killed, and the people of
Ceanannus slaughtered along with him, by Aedh Ua Ruairc and the Ui-Briuin, on
the night of Domhnach Chroim Duibh.
M1118.6
An army was led by Toirdhealbhach Ua Conchobhair, King of Connaught, who
was joined by Murchadh Ua Maeleachlainn, King of Teamhair, and by Aedh Ua
Ruairc, as far as Gleann-Maghair in Munster; and he gave Desmond to Carthaigh,
and Thomond to the sons of Diarmaid Ua Briain, and carried off the hostages of
both. Another army was led by him to Athcliath; and he carried away the son of
the King of Teamhair, i.e. Domhnall, son of Murchadh Ua Maeleachlainn, who was
in the hands of the foreigners, and the hostages of the foreigners themselves,
as well as those of Osraighe and Leinster. He was thirty years of age at this
time.
M1122.7
Aedh Ua Ruairc, i.e. the son of Domhnall, lord of Conmhaicne, fell by the men
of Meath, as he was carrying off a prey from them.
M1124.7
Maelseachlainn, son of Tadhg, son of Maelruanaidh, lord of Magh-Luirg, was
slain by the men of Breifne and Tighearnan Ua Ruairc.
M1124.8
Gillabroide, son of Tighearnan Ua Ruairc, was slain by the Connaughtmen, on
Loch En, and many others along with him.
M1125.5
An army was led by Toirdhealbhach Ua Conchobhair and Tighearnan Ua Ruairc
into Meath; and they deposed Murchadh Ua Maeleachlainn, and placed three lords
over Meath. Maelseachlainn, son of Donnchadh Ua Maeleachlainn, the third lord of
these, was slain by Domhnall, son of Murchadh Ua Maeleachlainn.
M1128.7
The battle of Ath-Fhirdhiadh was gained by the cavalry of Conchobhar, the son
of Mac Lochlainn, over the cavalry of Tighearnan Ua Ruairc, where Ua Ciardha,
lord of Cairbre; Cathal Ua Raghailligh; Sitriuc Ua Maelbrighde; the son of Aedh
Ua Dubhda, lord of Ui-Amhalghadha; and many others along with them, were slain,
in revenge of the violation Patrick's protection.
M1130.10
A battle was gained at Sliabh-Guaire by Tighearnan Ua Ruairc and the
Ui-Briuin, over the men of Meath, wherein were slain Diarmaid Ua Maeleachlainn,
King of Teamhair; Amhlaeibh, son of Mac Seanain, lord of Gaileanga; Oenghus Ua
Caindealbhain, lord of Ui-Laeghaire; the son of Mac Gillafhulartaigh, lord of
South Breagha, and others not enumerated.
M1131.6
In the absence of this army a predatory excursion was made by Tighearnan Ua
Ruairc, and the men of Breifne, into Cuailgne; and they plundered Ui-Meith. The
Ulidians and the South Airghialla, however, returned homewards across Ath-Luain,
and fell in with the depredators in Magh-Conaille, where a battle was fought
between them, in which Raghnall Ua hEochadha, King of Ulidia; Cumidhe Ua
Crichain, lord of Fearnmhagh, with his son; Donnsleibhe Ua hInnreachtaigh, lord
of Ui-Meith; and many others besides them, were slain.
M1132.6
An army was led by Conchobhar Ua Lochlainn to Ath-Fhirdiadh; and Tighearnan
Ua Ruairc came into his house, and gave him hostages.
M1132.14
The prey of Feasog by Tighearnan Ua Ruairc, against a party of the men of
Teathbha and of Connaught, until he reached the camp of Toirdhealbhach Ua Conchobhair.
M1132.15
Magh-Luirg was plundered by the men of Breifne.
M1133.9
A depredation was committed by Tighearnan Ua Ruairc, lord of Breifne, upon
the Ui-Fiachrach of the North.
M1133.11
The bridge of Ath-Luain and its castle were destroyed by Murchadh Ua
Maeleachlainn and Tighearnan Ua Ruairc.
M1135.21
The men of Fearnmhagh turned against the Meath men, and made peace with the
men of Breifne.
M1136.1
Aedh Ua Finn, Bishop of Breifne, died at Inis-Clothrann.
M1136.13
Domhnall Ua Caindealbhain, lord of
Cinel-Laeghaire, was killed by Tighearnan Ua Ruairc and the Ui-Briuin, and many
of the men of Breifne were slain by the men of Meath.
M1136.14
A breach of the peace between the men of Meath and Breifne. A predatory
incursion was made by the people of East Meath into Ui-Briuin, and they carried
off countless cows. Another predatory incursion was made by the same party into
Fearnmhagh.
M1137.3
Macraith Ua Forreith, a learned historian aand an anmchara of meekness and
mildness; Aedh Ua Finn, chief lector of the men of Breifne, died.
M1137.14
A fleet was conveyed by Toirdhealbhach Ua Conchobhair upon the Sinainn and
Loch Ribh. This was, indeed, a brave expedition for him against the fleet of the
men of Breifne, under Tighearnan Ua Ruairc, and against the fleet of the men of
Meath, under Murchadh Ua Maeleachlainn, King of Teamhair, where there were two
hundred vessels; and Toirdhealbhach had but twenty ships.
M1137.16
A breach of the peace between the men of Meath and the men of Breifne.
M1138.8
Domhnall Ua Ciardha, lord of Cairbre, was killed by Tighernan Ua Ruairc.
M1138.10
Toirdhealbhach Ua Conchobhair, with the Connaughtmen, Tighernan Ua Ruairc,
with the men of Breifne, and Donnchadh Ua Cearbhaill, with the Airghialla,
mustered their forces to contest unjustly his own lands with Ua Maeleachlainn.
On the other side Murchadh Ua Maeleachlainn, with the men of Meath, and the
foreigners, and Diarmaid Mac Murchadha, with the Leinster-men, came to oppose
them, and both armies arrived at Craebh-Maighe Lorgaigh. The two camps were so
near each other that there was only a pass through a small wood between them.
They remained for the space of one week in this manner face to face, but at
length God separated them without coming to battle, without one giving hostages
to the other. The men of Meath afterwards destroyed the corn crops of the
Ui-Briuin, and of the men of Fearnmhagh, so that an insufferable famine
prevailed amongst them the year following. After this the Meath-men,
Leinster-men, and the foreigners, proceeded to Inis-Mochta to plunder it, and a
countless number of them went on rafts, and by swimming, on the lake, to reach
the island; and a party of them did reach the island. The people of the island
afterwards came to them in vessels, and numbers of them the aggressors
were drowned and slain by them; and the party who were on the island fled from
thence, not having been able to burn the island, through the miracles of God and
the patron saint. On this occasion Cubruinne Ua Longairg, the son of Tadhg, the
son of Mac Ualghairc, and the son of Mac Turgaill, were slain.
M1139.8
Fearghal, son of Raghnall, son of Muireadhach, chief of Muintir-Eolais, was
killed by Tighearnan Ua Ruairc, while under the protection of the Ul-Briuin and
the men of Breifne, both laity and clergy, relics and shrines.
M1140.4
A wicker bridge was made by Toirdhealbhach Ua Conchobhair across Ath-liag,
and pitched his camp at Magh-Teathbha, to guard Conmhaicni. Murchadh Ua
Maeleachlainn, with the forces of the men of Meath and Teathbha, and Tighearnan
Ua Ruairc, with the forces of the men of Breifne, came to attack the camp of the
Connaughtmen and the Conmhaicni. These left the camp to them; and the southern
party burned it, and slew Raghnall, the grandson of Dubhdara, chief of
Muintir-Eolais, with many others.
M1140.8
Tighearnan Ua Ruairc was expelled from the chieftainship of the Ui-Briuin, by
the Ui-Briuin themselves; but he assumed the headship of them again.
M1141.13
A conference of peace was held at Uisneach between Toirdhealbhach Ua
Conchobhair, King of Connaught, and Murchadh Ua Maeleachlainn, King of Teamhair.
Ua Maeleachlainn gave his hostages to Toirdhealbhach, for Meath and Teathbha.
The hostages of the men of Breifne were also carried off by Toirdhealbhach on
that occasion.
M1142.8
An army was led by Toirdhealbhach Ua Conchobhair, King of Connaught,
accompanied by the men of Meath, Breifne, and Leinster, to march into Munster;
but they returned without cows or hostages (save only the hostages of Leinster),
after having traversed Osraighe and Laeighis, and destroyed some of their
corn.
M1143.7
A great predatory excursion was made by the Cinel-Eoghai ninto Fearnmhagh, by
which they greatly injured the territory in its cows and corn. On this occasion
Art Ua Ruairc was slain by them.
M1143.10
His own son, i.e. Ruaidhri, was taken by Toirdhealbhach Ua Conchobhair, in
violation of laity and clergy, relics and protection. These were the sureties:
Muireadhach Ua Dubhthaigh, with the clergy and laity of Connaught; Tadhg Ua
Briain, lord of Thomond; Tighearnan Ua Ruairc, lord of
Breifne; and Murchadh, son of Gilla-na-naemh Ua Fearghail, lord of
Muintir-Anghaile. The clergy of Connaught, with Muireadhach Ua Dubhthaigh,
fasted at Rath-Brenainn, to get their guarantee, but it was not observed for
them.
M1144.7
Toirdhealbhach Ua Conchobhair gave West Meath to Donnchadh, son of
Muircheartach Ua Maeleachlainn; and he divided East Meath equally between
Tighearnan Ua Ruairc, lord of Breifne, and Diarmaid Mac Murchadha, King of
Leinster, and they remained thus under the protection of the Connaughtmen.
M1145.7
Tighearnan Ua Ruairc, lord of Breifne, turned against the Connaughtmen. A
prey was made by Tighearnan in Corann.
M1145.8
A prey was made by Toirdhealbhach in Magh-Luighne, upon the men of Breifne,
and he carried off many thousand cows.
M1145.9
An army was led by Toirdhealbhach Ua Briain, King of Munster, to
Leitir-cranncha, in Sliabh-Bladhma, to come against Ua Ruairc into Meath.
M1145.12
The battle of Dun-Dubhain, in Dealbhna, was gained by Maelseachlainn, son of
Murchadh Ua Maeleachlainn, and by the Cairbri, over the men of Breifne, wherein
fell three hundred of their soldiers, among whom were the Ui-Connachtaigh, the
Ui-Cathluain, and the Ui-Cubh-rain.
M1145.15
A prey was made by Tighearnan Ua Ruairc in Magh-Luirg.
M1146.5
A predatory excursion was made by Tighearnan Ua Ruairc across Magh-nAei, to
Loch-Long and Dun-Imghain; he destroyed and burned four ships, and slew the son
of Ua Maeleachlainn, who was defending them, and many others. Gillabrighde, son
of Dubhdara, chief of Muintir-Eolais, was wounded; and he afterwards died at his
house, having plundered Cluain-Coirpthe some time before.
M1148.8
An army was also led by Tighearnan Ua Ruairc and Donnchadh Ua Cearbhaill into
Ulidia, as far as Craebh-Tealcha; and they plundered the country, and placed
Cuuladh in his kingdom again; however, he was immediately expelled by the
Ulidians themselves.
M1148.12
A meeting between Toirdhealbhach Ua Conchobhair and Tighearnan Ua Ruairc at
Snamh-Rathainn; and the Aithcleireach, son of Cuchairne Ua Fearghail, wounded
Tighearnan Ua Ruairc, as he was going to the meeting.
M1149.1
Gilla-na-naemh Ua Muircheartaigh, noble bishop of the south of Ireland, a
chaste, wise, and pious senior; Muircheartach Ua Maelmoicheirge,
noble Bishop of Ui-Briuin-Breifne, a noble senior; and the Bishop Ua Gormghaile,
a noble pious senior; died after penance and intense penitence.
M1149.10
A royal journey was made by the son of Niall Ua Lochlainn, with the cavalry
of Cinel-Eoghain, to Lughmhadh, where Tighearnan Ua Ruairc came into his house,
and left him hostages. From thence Ua Lochlainn and Ua Cearbhaill proceeded to
Ath-cliath. Diarmaid Mac Murchadha, King of Leinster, came into his house, and
Ua Lochlainn made a complete peace between the foreigners and the Irish.
M1150.11
Conchobhar Mac Raghnaill, lord of Muintir-Eolais, was killed by Aedh, son of
Tighearnan Ua Ruairc.
M1150.15
A royal journey by Muircheartach, son of Niall Ua Lochlainn, with the
chieftains of the north of Ireland, to Inis-Mochta, to meet Ua Cearbhaill and Ua
Ruairc. The hostages of Connaught were brought him to that place, without a
hosting, through the blessing of Patrick, the successor of Patrick, and his
clergy. He divided Meath on this occasion into three parts between Ua
Conchobhair, Ua Ruairc, and Ua Cearbhaill; and they banished Murchadh Ua
Maeleachlainn from Meath, through the curse of the successor of Patrick and his
clergy.
M1150.18
An army was led by Toirdhealbhach Ua Briain to Loch Ua nGobhann, in
Machaire-Gaileang, and he plundered Slaine. Ua
Cearbhaill and Ua Ruairc overtook them, and slew some of their people, among
whom was the son of Ua Ifearnain. In the absence of the men of Munster,
Toirdhealbhach Ua Conchobhair marched with an army into Munster, and plundered
the plain of Munster, and carried off many cows; but he lost some of his people,
and among the rest Ua Rodhuibh.
M1150.20
An army was led by Muircheartach, son of Niall Ua Lochlainn, with the
Cinel-Eoghain and the Ulidians, to relieve Ua Cearbhaill and Ua Ruairc, to
Dun-Lochad, in Laeghaire; and the foreigners made a year's peace between
Leath-Chuinn and Leath-Mhogha.
M1152.8
An army was led by Mac Lochlainn into Meath, as far as Rath-Ceannaigh, to
meet the men of Ireland; and Toirdhealbhach proceeded into Meath, to meet Ua
Lochlainn and Diarmaid Mac Murchadha, King of Leinster. They divided Meath into
two parts on this occasion; they gave from Cluain-Iraird westwards to Murchadh
Ua Maeleachlainn, and East Meath to his son, Maeleachlainn. They took Conmhaicne
from Tighearnan Ua Ruairc, after having defeated him; and they burned the town
named Bun-cuilinn, and gave the chieftainship to the son of Gillabraide Ua
Ruairc, and their hostages were given up to Toirdhealbhach Ua Conchobhair. On
this occasion Dearbhforgaill, daughter of Murchadh Ua Maeleachlainn, and wife of
Tighearnan Ua Ruairc, was brought away by the King of Leinster, i.e. Diarmaid,
with her cattle and furniture; and he took with her
according to the advice of her brother, Maeleachlainn. There arose then a war
between the Ui-Briuin and the men of Meath.
M1152.9
The hostages of Ua Ruairc, i.e. Tighearnan, were conveyed to Ath-Luain by
Toirdhealbhach Ua Conchobhair, for Ui-Briuin only.
M1153.10
An army was led by Toirdhealbhach Ua Conchobhair, to Doire-an-ghabhlain,
against Mac Murchadha, King of Leinster, and took away the daughter of Ua
Maeleachlainn, with her cattle, from him, so that she was in the power of the
men of Meath. On this occasion Tighearnan Ua Ruairc came into his house, and
left him hostages.
M1153.14
Tadhg Ua Briain arrived with his forces at Raithin-Ui-Shuanaigh, to assist
the Connaughtmen, and both proceeded to Magh-Cisi. Ua Lochlainn then set out
with two battalions of the flower of his army across Ath-Maighne, leaving the
remainder of his army (all except these) at Craebh-teine; and he marched with
this small force to attack the camp of Tadhg Ua Briain, and he defeated him, and
made a slaughter of his people. He also defeated the cavalry of Leinster. He
then returned to his own camp at Craebh-teine, carrying off many cows, after
plundering some of the men of Teathbha. He set out thence to attack the
Connaughtmen, and arrived at Iseal-Chiarain. Toirdhealbhach Ua Conchobhair
proceeded westwards across Ath-Luain. Ruaidhri, son of Toirdhealbhach, and the
battalion of West Connaught, and the recruits of Sil-Muireadhaigh, came to
Fordruim; but as they were pitching their camp there, the heroes of the North
poured upon them without previous notice, and
numbers of the Connaughtmen were slain by them, and among the rest
Gillacheallaigh Ua hEidhin, lord of Aidhne, and his son, Aedh; Brian Ua Dubhda,
lord of Ui-Fiachrach of the North; Muircheartach, son of Conchobhar (who was son
of Toirdhealbhach) Ua Conchobhair; Domhnall Ua Birn; Domhnall, son of Cathal Ua
Conchobhair; and Sitric Mac Dubhghaill. After this Ua Lochlainn proceeded with
his forces to Loch Aininn Lough Ennell, and Ua Maeleachlainn came into
his house, and left him hostages; and he Ua Lochlainn gave him all Meath,
from the Sinainn to the sea, and also Ui-Faelain and Ui-Failghe. He gave
Ui-Briuin and Conmhaicne to Tighearnan Ua Ruairc, and carried the hostages of
both with him; and before Ua Lochlainn returned back to his house, he billeted
the Munstermen upon the men of Meath, Breifne, Airghialla, Ulidia, Conaill, and
Tir-Eoghain, for Toirdhealbhach Ua Briain was seized with a disease on that
expedition, which prevented him from returning into Munster.
M1153.22
Dearbhforgaill, daughter of Murchadh Ua Maeleachlainn, came from the King of
Leinster (Diarmaid) to Tighearnan Ua Ruairc again.
M1154.11
An army of the north of Ireland was led by Muircheartach Ua Lochlainn into
Connaught, till he reached Dun-Imghain, in Magh-Aei; and he plundered the fort
and destroyed the corn-crops of Magh-Luirg and Magh-Aei. He did not, however,
obtain cows or hostages. He afterwards directed his course across the ford of
Innsin-Sruthra into Breifne, and compelled the men of Breifne to submit to
Tighearnan Ua Ruairc; and Ua Lochlainn banished Godfrey Ua Raghallaigh into
Connaught. He proceeded from thence to Ath-cliath; and the foreigners of
Ath-cliath submitted to him as their king; and he gave the foreigners twelve
hundred cows, as their wages, after which he returned to his house.
M1154.14
A plundering army was led by Tighearnan Ua Ruairc into Leinster; and he
plundered Ui-Muireadhaigh, both churches and territories.
M1155.10
Tighearnan Ua Ruairc took Donnchadh Ua Cearbhaill, lord of Oirghialla,
prisoner, after he had gone to meet him, to Ceanannus, with a small force; and
he incarcerated him on Loch Sileann, where he was detained for a month
and a fortnight, but he was ransomed, through the miracles
of God, and of Patrick, and of the saints in general, by Godfrey Ua Raghallaigh,
who slew the party who were keeping him; and Donnchadh assumed the lordship of
Oirghialla again.
M1155.11
A predatory incursion was made by Tighearnan Ua Ruairc into Corann, and he
carried off many cows.
M1156.20
The battle of Cuasan at Lis-Luighdhi in Laeghaire was gained over Tighearnan
Ua Ruairc, by Diarmaid Mac Murchadha, the foreigners of Ath-cliath, and
Donnchadh, son of Domhnall Ua Maeleachlainn, where many were slain, and, among
others, Domhnall Mac Finnbhairr, chief of Muintir-Gearadhain; Fogartach Ua
Cuinn; Aedh Mac Dubhdothra, and the son of Cinaedh Breac Ua Ruairc. Aedh, son of
Donnchadh Ua Maelmhuaidh, lord of Feara-Ceall, was slain by Muintir Luainimh,
and Conchobhar Ua Braein, of Breaghmhaine, at Inis-Mochuda-Raithne.
M1156.8
A meeting between Toirdhealbhach Ua Conchobhair and Tighearnan Ua Ruairc; and
they made a general peace and armistice between the men of Breifne, Meath, and
Connaught, till the May next ensuing.
M1156.9
Toirdhealbhach Ua Conchobhair, King of Connaught, Meath, Breifne, and
Munster, and of all Ireland with opposition, flood of the glory and splendour of
Ireland, the Augustus of the west of Europe, a man full of charity and mercy,
hospitality and chivalry, died after the sixty-eighth year of his age, and was
interred at Cluain-mic-Nois, beside the altar of Ciaran, after having made his
will, and distributed gold and silver, cows and horses, among the clergy and
churches of Ireland in general.
M1156.11
The three sons of Toirdhealbhach Ua Conchobhair, Brian Breifneach, Brian
Luighneach, and Muircheartach Muimhneach, were taken prisoners by the
Sil-Muireadhaigh, and given into the custody of Ruaidhri, son of
Toirdhealbhach.
M1156.12
Brian Breifneach was blinded by Ruaidhri Ua Conchobhair and Diarmaid Mac
Taidhg.
M1157.7
Cuuladh Ua Cain-dealbhain,lord of Laeghaire, a man of unbounded hospitality
like Guaire Aidhne, courteous and prosperous like Mongan, son of Fiachna, a
brilliant lamp in charity to the poor, the chief lamp of chivalry of the Irish
race, was killed through treachery and guile, while under the protection of the
laity and clergy of Ireland, by Donnchadh, son of Domhnall Ua Maeleachlainn,
King of Meath. These were the sureties for him: the successor of Patrick and the
Staff of Jesus, together with the legate, i.e. Ua Condoirche; the successor of
Colum-Cille, with his relics; Grene, Bishop of Ath-cliath; the abbot of the
monks of Mellifont; the successor of Ciaran, with their relics; the
successor of Fechin, with his relics; Ua Lochlainn, King of Ireland (i.e. with
opposition); Donnchadh Ua Cearbhaill, lord of Oirghialla; Tighearnan Ua Ruairc,
lord of Breifne; Diarmaid Mac Murchadha, King of Leinster; and the chiefs of the
men of Meath, and of the men of Teathbha in general. Wo to the country in which
this deed was perpetrated!
M1157.8
A predatory incursion was made by Donnchadh Ua Cearbhaill and Tighearnan Ua
Ruairc, in revenge of their guarantee, and they plundered the Saithni; but
Fearghal Ua Ruairc, and many others along with him, were slain by the
Saithni.
M1157.9
A synod was convened by the clergy of Ireland, and some of the kings, at the
monastery of Droicheat-atha, the church of the monks. There were present
seventeen bishops, together with the Legate and the successor of Patrick; and
the number of persons of every other degree was countless. Among the kings were
Muircheartach Ua Lochlainn, Tighearnan Ua Ruairc, Ua hEochadha, and Ua
Cearbhaill. After the consecration of the church by the successor of Patrick,
Donnchadh Ua Maeleachlainn was excommunicated by the clergy of Ireland, and
banished by the kings from the kingdom of Meath; and his brother, Diarmaid, was
made king in his place. Muircheartach Ua Lochlainn presented seven score cows,
and three score ounces of gold, to God and to the clergy, as an offering for the
health of his soul. He granted them also a townland at Droicheat-atha, i.e.
Finnabhair-na-ninghean. O'Cearbhaill also gave them three score ounces of gold;
and the wife of O'Ruairc, the daughter of Ua Maeleachlainn, gave as much more,
and a chalice of gold on the altar of Mary, and cloth for each of the nine other
altars that were in that church.
M1158.7
Fearghal, son of Aedh na n-amhas Ua Ruairc, died.
M1158.17
The Cairbri-Ua-Ciardha, and some of the men of Teathbha, turned against
Diarmaid Ua Maeleachlainn, and again set up Donnchadh as king. Tighearnan
Ua Ruairc and Diarmaid came in pursuit of them, and gained the battle of
Ath-Maighne over them, and made great preys upon the Sil-Ronain and the Cairbri.
The Cairbri then and Donnchadh were banished into Leinster. The Cairbri were
afterwards conciliated, and Donnchadh proceeded into Connaught.
M1158.18
There was then a breach of the peace between the Connaughtmen and the men of
Breifne and Meath.
M1159.10
There was a pacific meeting between Ruaidhri Ua Conchobhair and Tighearnan;
and they made peace, and took mutual oaths before sureties and relics.
Tighearnan and the men of Breifne then turned against Muircheartach Ua
Lochlainn, and joined the standard of Connaught.
M1159.13
A great army was after this led by Ruaidhri Ua Conchobhair with the
Connaughtmen, and a battalion of Thomond, and Tighearnan Ua Ruairc, with the men
of Breifne, into Meath, until they reached Loch Semhdhighe. They afterwards
proceeded from thence to Ath-Fhirdiaidh in the plain of the Oirghialla.
Another army was led by Muircheartach Ua Lochlainn, with the chiefs of
Cinel-Conaill and Cinel-Eoghain, and of the north in general, to Ath-Fhirdiadh
also, to relieve the Oirghialla. A battle was there fought between them, in
which the Connaughtmen, the Conmhaicni, and Ui-Briuin, amounting in all to six
large battalions, were defeated, and the other two battalions were dreadfully
slaughtered; and among the rest Gillachrist, son of Tadhg Ua Maelruanaidh, lord
of Magh-Luirg; Muircheartach Mac Taidhg; Muireadhach Ua Mannachain, lord of
Ui-Briuin-na-Sinna; Branan Mac Branain, chief of Corca-Achlach; Ceithearnach Ua
Follamhain, chief of Clann-Uadach; Aedh, son of Mac Uallachain, chief of
Muintir-Chinaetha; Gealbhuidhe Ua Seachnasaigh; Donnchadh, son of Aedh, son of
Ruaidhri; Diarmaid Ua Conceanainn; Athius, son of Mac Cnaimhin; the two sons of
Conchobhar Ua Conchobhair; Murchadh, the son of Domhnall Ua Flaithbheartaigh;
and many others of the nobility and commonalty along with them. These were the
chieftains there slain of the Ui-Briuin: Mac-na-haidhche Ua Cearnachain; Cumara
Ua Cumrain; Gilla-na-naemh Ua Galain, chief of Clann-Dunghalaigh; Annadh, son of
Noenneanaigh Ua Cearbhaill, and his brother; the son of Cufraich Ua Loingsigh,
chief of Cinel-Bacat; Macraith Ua Tormadain, and Macraith Ua Cuagain, two chiefs
of Cinel-Duachain; the son of Mac-Finnbhairr Ua Gearadhain, and many others
besides them. Also a great number of the Munstermen, with the son of
Gillachiarain Ua Ceinneidigh. Muircheartach devastated Tir-Briuin and plundered
Muintir-Geradhain. He gave Tir-Beccon, Tir-Fhiachach, Cailli-Follamhain,
Sodhair, and Finntain, which were his own lands, to the men of Meath. And after
this the Cinel-Conaill and Cinel-Eoghain, and Muircheartach, returned to their
houses with victory and
exultation.
M1159.15 - Another army was led by Ua Lochlainn, into Meath, to expel Ua Ruairc. He
billeted the two battalions of the Cinel-Conail and Cinel-Eoghain, for the space
of a month, upon the men of Meath, i.e. a battalion on West Meath and another on
East Meath. He afterwards made peace with Ua Ruairc, and left his own land to
him, i.e. the land of the defence. He also gave the kingdom of all Leinster to
Mac Murchadha, and expelled the son of Mac Fhaelain. On his return to his house
he plundered Dealbhna-mor, and Ui-Mic-Uais-Breagh.
M1160.17
Ruaidhri Ua Tomaltaigh, chief of Muintir-Duibhetain, soul of the
hospitality and prowess of Ui-Tuirtre, fell by the men of Breifne.
M1160.22
An army was led by Muircheartach Ua Lochlainn, with the people of the north
of Ireland about him, to Ath-na-Dairbhrighe, for the purpose of taking the
hostages of the men of Meath and the men of Breifne. An army was led by
Ruaidhri Ua Conchobhair to Magh-Gartchon, to relieve Tighearnan Ua Ruairc, lord
of Breifne, and Diarmaid Ua Maeleachlainn, King of Meath. But God separated
them, without battle or conflict, without peace, without armistice.
M918.6 - A battle was gained in Cianachta-Breagh (i. e. at Tigh-mic-nEathach) by Donnchadh, son of
Flann, son of Maelseachlainn, over the foreigners, wherein a countless number of the
foreigners was slain; indeed in this battle revenge was had of them for the battle of
Ath-cliath, for there fell of the nobles of the Norsemen here as many as had fallen of the
nobles and plebeians of the Irish in the battle of Ath-cliath. Muircheartach, son of
Tighearnan, i. e. heir apparent of Breifne, was wounded in the battle of Cianachta, and he
afterwards died of his wounds. Murchadh, son of Flann, lord of Corca-Bhaiscinn, died.
Flann, son of Lonan, the Virgil of the race of Scota, the best poet that was in Ireland in his time,
was treacherously slain by the sons of Corrbuidhe, who were of the Ui-Fothaidh, at Loch
Dachaech, in Deisi-Mumhan.
M929.2 - Crunnmhael, Bishop of Cill-dara, Tibraide, son of Ainnsene, Abbot of Cluain-mic-Nois, of
the sept of the Ui-Briuin, died.
M959.6 - Ualgharcc, tighearna Dartraighe, do mharbhadh.
M961.7 - A victory was gained by Fearghal, King of Connaught, over the Munstermen, upon the
Sinainn, i.e. the victory of Catinchi, between Cluain-fearta and Cluain-mic-Nois; and
Dal-gCais was afterwards plundered by him.
M971.8 - The battle of Ceis-Corainn between Murchadh Ua Flaithbheartach, i.e. Glun-Illar, King of
Aileach, and Cathal, son of Tadhg [an Tuir], King of Connaught, wherein fell Cathal himself.
M1036.7 - Donnchadh, mac Floinn, rioghdhamhna Temhrach, do mharbhadh la
Feraibh Bréifne.
Translation:
Donchad, son of Flann, royal heir to the throne of Tara, was slain by the men of Breifne.
M1039.6 - Donnchadh Dearg, son of Art, i.e. the Cock, Ua Ruairc, lord of East Connaught, in
conjunction with his father, was slain by Aedh Ua Conchobhair.
M1044.13 - Ar Fear Tethbha & Conmhaicne do chor do Fhearaibh Midhe occ
an Eithne, h-i t-torcair mac Ruithin h-I Doinennaigh, tanaisi
Teathbha, & Cú Lénai mac Ualghaircc, taiseach Muinntire
Scalaighe, & Ua Ledban, an dara tánaisi Teathbha, & sochaidhe
oile cénmótháit-sidhe.
M1046.3 - Art Ua Ruairc, King of Connaught, was slain by the Cinel-Conaill, in the second year after
his having plundered Cluain-mic-Nois.
M1063.10 - A great army was led by Ardgar, i.e. Mac Lochlainn, from Gleann-Suilighe westwards to
the west of Luighne, and to the River Muaidh of Ui-Amhalghaidh; and all the lords of
Connaught came into his house with Aedh Ua Conchobhair, with Aedh, son of Niall Ua
Ruairc, and the son of Art Ua Ruairc.
M1063.11 - The cave of Alla Gerc, in Ceara, was demolished by the Conmhaicni, against the people of
Ua Conchobhair (Aedh), and eight score persons and the jewels of Connaught were carried
off from thence.
M1065.8 - The plundering of Cluain-mic-Nois by the Conmhaicni and Ui-Maine. Cluain-fearta was
plundered by them on the day following. The chiefs who were there were Aedh, son of Niall
Ua Ruairc, and Diarmaid, son of Tadhg Ua Ceallaigh, lord of Ui-Maine. Ua Conchobhair
(Aedh) came against them, and defeated them, through the miracles of God, Ciaran, and
Brenainn, whose churches they had plundered; and a bloody slaughter was made of them by
Aedh; and they left their boats with him, together with the ship which they had carried from
the sea eastwards, through the middle of Connaught, to the Shannon. Aedh Ua Ruairc
escaped from this conflict, but he died without delay afterwards, through the miracles of
Ciaran. Diarmaid, son of Tadhg Ua Ceallaigh, and his son, Conchobhar, were slain by the
King of Connaught, Aedh Ua Conchobhair, before the end of a year.
M1066.4 - Gillabraide, lord of Breifne, was slain by the Ui-Beccon; and Orlaidh, his wife, the
daughter of Conchobhar Ua Maeleachlainn, died. This Gillabraide was the son of Domhnall, son of Tighearnan, son
of Ualgharg, son of Niall.
M1067.5 - The battle of Turlach Adhnaigh, between Aedh of the Broken Spear Ua Conchobhair, King
of Connaught, and Aedh, the son of Art Uallach Ua Ruairc, and the men of Breifne along
with him; where fell Aedh Ua Conchobhair, King of the province of Connaught, the
helmsman of the valour of Leath-Chuinn; and the chiefs of Connaught fell along with him,
and, among the rest, Aedh Ua Concheanainn, lord of Ui-Diarmada, and many others. It was
to commemorate the death of Aedh Ua Conchobhair this quatrain was composed:
Seven years, seventy, not a short period,
And a thousand, great the victory,
From the birth of Christ, not false the jurisdiction,
Till the fall of Aedh, King of Connaught.
M1070.7 - Conchobhar, son of Cleireach Ua Conchobhair, was treacherously killed by the Conmhaicni.
M1070.9 - A battle was gained by Donnchadh Ua Ruairc and the Ui-Briuin over the men of Teathbha,
in which Conn, grandson of Conn, with others, was slain.
M1071.4 - Aeghredan Ua Muireagain, lord of Teathbha, was killed by the Conmhaicni.
M1083.5 - Conghalach Ua Ciardha, lord of Cairbre, was slain by the Conmhaicni, and many others
along with him.
M1084.7 - An army was led by Donnsleibhe, King of Ulidia, to Droicheatata, and gave wages to
Donnchadh, the son of the Caileach Ua Ruairc. A predatory excursion was made in his
Donnsleibhe's absence into Ulidia, by Domhnall Ua Lochlainn, whence he carried off
prisoners and a great spoil of cattle.
M1084.9 - Donnchadh, son of the Caileach Ua Ruairc, with the people of East Connaught, the Cairbri
and Gaileanga, proceeded into Leinster, where the foreigners, the men of Leinster and
Osraighi, and the Munstermen, under the conduct of Muircheartach Ua Briain, came up with
them, and a fierce and bloody engagement took place between them at Moin-Cruinneoige, on
the fourth of the Calends of November, where many fell on both sides. There fell there
Donnchadh Ua Ruairc, Ceinneidigh Ua Briain and his son, Tadhg, and the son of Ua Conchobhoir Failghe, and a great many
others of the nobles and plebeians not enumerated. Four thousand was the whole number
slain; and the head of Donnchadh Ua Ruairc was carried to Luimneach [Limerick].
M1085.8 - Ualgharg Ua Ruairc, royal heir of Connaught, died.
M1087.7 - A battle was fought between Ruaidhri Ua Conchobhair, King of Connaught, and Aedh, son
of Art Ua Ruairc, lord of Conmhaicne and Breifne, at Conachail, in Corann, where Ua
Ruairc was defeated and killed. There were also slain in this battle of Corann, by Ruaidhri,
Muireadhach Mac Duibh, chief of Muintir-Eolais; the son of Godfrey Ua Siridein; the son of
Cusleibhe O'Fearghail; and distinguished men of the Conmhaicni, both noble and plebeian.
In com-memoration of this battle was said:
Seven years and eighty full,
And a thousand, fair, complete,
Since Christ was born without a stain,
Till the battle of Conachail in Corann.
M1088.10 - An army was led by Domhnall, the son of Mac Lochlainn, King of Ireland, and the people of
the north of Ireland with him, into Connaught; and Ruaidhri Ua Conchobhair, King of
Connaught, gave him the hostages of all Connaught. Both proceeded with their forces into
Munster; and they burned Luimneach, and plundered the plain of Munster, i.e. as far as
Imleach-Ibhair, Loch-Gair, Brugh-Righ, Dun-Aiched, and
Druim-Ui-Cleirchein; and they carried off the head of the son of Caileach Ua Ruairc from
the hills of Saingeal; and they broke down and demolished Ceann-coradh; and they obtained
eight score heroes, both foreigners and Irish, as hostages and pledges, and then returned to
their houses. The chief of these hostages were the son of Madadhan Ua Ceinneidigh; the son
of Conghalach Ua hOgain; and the son of Eochaidh Ua Loingsigh. Cows, horses, gold,
silver, and flesh-meat, were afterwards given in ranson of them by Muircheartach Ua
Briain.
M1091.6 - Laidhgnen .i. An Buidhenach Ua Duind Cothaigh, tigherna
Gaileng, do mharbhadh d'Uibh Briuin.
M1092.10 - Creach mhór lá Conmaicnibh tar Síol Muireadhaigh, co ro fágbhadh
Magh n-Aoi leó gan innile.
M1093.9 - An t-Aithclereach .i. Niall, mac Ruaidhrí Uí Conchobhair, do
mharbhadh do Conmhaicnibh.
M1095.12 - Taichleach Ua h-Eaghra, tigherna Luighne, & ár Luighne imme, do
marbhadh lasna tríbh Conmhaicnibh .i. Cenél c-Cais, Cenél Dubháin,
& Cenel Lughna.
M1097.5 - Lochlainn Ua Dubhdara, lord of Fearnmhagh, was slain by the Ui-Briuin-Breifne.
M1101.4 - Muirghes Ua Muiredhaigh, airchindeach Cluana Conmhaicne, do
écc ina ailithre h-i c-Cluain Mic Nois.
M1101.8 - Donnchadh, mac Airt Uí Ruairc, tigherna Conmhaicne, &
ríoghdhamhna Connacht, do mharbhadh las an n-Giolla Sronmhaol
Ua Ruairc.
Translate: Donchad, son of Art O'Rourke, lord of Conmaicne [Rein], and
heir-apparent to the kingship of Connacht, was slain by Gilla Sronmael O'Rourke.
M1102.6 - Domhnall, son of Tighearnan Ua Ruairc, lord of Breifne and Conmhaicni, and of all
Connaught for a time, was slain by the Conmhaicni themselves.
M1102.15 - Niall mac Néill Uí Ruairc, ríoghdhamhna Breifne, do mharbhadh lá
Feraibh Luirg.
Translate: Niall, son of Niall Ua Ruairc, royal heir of Breifne, was slain by the men of Lurg.
M1104.7 - Mac na h-Aidhche Ua Ruairc do mharbhadh lá a bhráithribh.
M1104.9 - Fiachra Ua Floinn taoiseach Síl Maoil Ruain, do mharbhadh lá
Conmhaicnibh.
M1105.4 - Cathal, mac Giolla Braitte, mic Tighernáin, tigherna Ua m-Briuin
Bréifne & Gaileng, do mharbhadh do macaibh a mháthair féin, .i. do
mhacaibh Donnchaidh mic Cailigh h-Uí Ruairc.
M1105.5 - Conchobhar, mac Maeil Sechlainn, mic Conchobhair, tigherna
Temhrach & Bregh uile, & leithe Midhe, do mharbhadh tria bhaoghal
lá h-Uibh Briúin Breifne.
M1106.13 - Niall, mac Domhnaill Uí Ruairc, tanaisi Breifne, do mharbhadh do
Fheraibh Luircc, & sochaidhe oile do shaer-chlandaibh amaille fris.
M1106.14 - Mac Giolla Manntaigh I Ruairc do mharbhadh Domhnaill, mic
Domhnaill I Ruairc.
M1107.8 - Comhrac eitir Airther Teathbha & a Iarthar in ro marbhadh
Cionaodh, mac Mic Amhalghadha, tigherna Calraighe, & drong
oile amaille fris lá Domhnall Mac Fiacla (no Ua Fiacla). Maidhm
Atha Calccáin ainm an mhadhma.
M1108.12 - Domhnall, mac Donnchadha Ui Ruairc, tigherna Ua m-Briúin
Breifne, do thuitim lá Coirpri Gabhra.
M1109.4 - Sluaighed lá Muirchertach Ua m-Briain, co f-Feraibh Mumhan, &
co b-Feraibh Mídhe, & Connachtuibh i t-Tír Briúin Breifne, hi
b-fóiridhin Murchadha Uí Mhaoíleachlainn,
co t-tugsat bú agus broitt mhór, & co n-deachattar for indsibh Locha
Uachtair, & co t-tucsat braitt eistibh. Tainic iarsin Ua Ruairc, & Uí
Briúin co farccaibh Ua Maoileachlainn a longport leó, & co ro
marbhsat Mac Giolla Fhulartaigh, & sochaidhe amaille fris.
M1109.7 - Aodh Ua Ruairc do theacht h-i longport Murchaidh Ui
Maoileachlainn fo dhí, co ro lá a n-ár tria esccaoine samhtha
Phátraic.
M1110.15 - Maidhm ria Conmaicnibh for Shiol Muiredhaigh .i. maidhm Muighe
Bréanghair, dú i t-torchrattar sochaidhe im Menmain Ua
Muiredhaigh, & im Ruaidhri Ua Mhuiredhaigh.
M1114.10 - Slóigheadh lá Domhnall Ua Lachlainn co Raith Cendaigh, & do
dheachaidh Eochaidh Ua Mathghamhna, co n-Ultaibh ina theach, &
Donnchadh Ua Loingsigh co n-Dail Araidhe, & Aodh Ua Ruairc,
co Fearaibh Breifne, & Murchadh Ua Maoilechlainn co Feraibh
Midhe. Do-lotar iar sin dibhlinibh tar Ath Luain co Dún Leodha, &
táinic Toirrdhealbhach Ua Conchobhair co c-Connachtaibh, &
Niall, mac Domhnaill Meg Lochlainn, a mac fein co maithibh Cenel
Conaill ina aireacht. Do-chótar dno uile iarsin co Tealach
n-Deadhaidh i n-Dail c-Cais, co n-dernsat osadh m-bliadhna fri Fiora
Mumhan. Do-dheachaidh tra Domhnall Ua Lochlainn ar fud
Connacht dia thigh.
M1117.12 - Maol Brighde Mac Ronáin, comhorba Cenannsa, & ar muintire
Cenannsa uime do mharbhadh lá h-Aedh Ua Ruairc, & la h-Uibh
Briuin aidhche domhnaigh Cromm Duibh.
M1118.6 - Slóighedh lá Toirrdhealbhach Ua Conchobhair, rí Connacht, & la
Murchadh Ua Maoileachlainn, rí Temhra, & la h-Aodh Ua Ruairc
isin Mumhain go Glenn Mhaghair, co t-taratt Desmhumha do
Mhac Carthaigh, & Tuadhmhumha da mhacaibh Diarmada Ui
Bhriain, & do-beart a n-gialla díbhlínibh. Slóighedh oile lais co h-Ath
Cliath, co t-tuc mac righ Temhrach .i. Domhnall mac Murchadha
Uí Maileachlainn, bai i l-laimh Ghall, & gialla Gall fadhéin, &
Osraighe, & Laighean 30 m-bliadhna a aeis an tan-sin.
M1122.9 - Aodh Ua Ruairc .i. mac Domhnaill, tigherna Conmhaicne, do
thuitim lá Feraibh Mídhe oc breith creiche uadhaibh.
M1124.7 - Maol Sechlainn mac Taidhg, mic Maol Ruanaidh, tigherna
Maighe Luirg do mharbhadh lá Fiora Breifne & lá Tighearnán Ua
Ruairc.
M1124.8 - Giolla Bróide, mac Tighernáin Uí Ruairc, do mharbhadh lá
Connachtaibh for Loch En, & sochaidhe oile amaile fris.
M1124.16 - Creach-shluaighedh lá Toirrdhealbhach Ua Conchobhair co ro aircc
Conmaicne a Maigh Cairbre, & ro aircc Magh Luighne. Ro
tionóilset Conmhaicne & Fir Midhe chuighe, & do-radsat ammas fair
oc Craibh Rois Da Charn, & ro marbhsat droncc dia shlóghaibh. Ro
impo-somh friu iarsin, & ro meabhaidh for Fheraibh Midhe, & for
Conmaicnibh, co t-torcrattar sochaidhe do shaor-chlandaibh &
daor-chlandaibh dibh lais.
M1125.6 - Sluaighedh lá Toirrdhealbhach Ua Conchobhair & lá Tighernán Ua
Ruairc h-i Mídhe, co ro aithríoghsat Murchadh Ua Maoileachlainn,
& do-rattsat triuir tighernadh for Mídhe. Maol Sechlainn, mac
Donnchaidh Uí Mhaoileachlainn, an treas thigherna dibhsidhe, do
mharbhadh lá Domhnall mac Murchadha Uí Mhaoileachlainn.
M1128.13 - Maidhm Atha Fhirdhiadh ria marc-shluagh Conchobhair mac Meic
Lochlainn for mharc-shluagh Tighernáin Uí Ruairc, i t-torchair Ua
Ciarrdha, tigherna Cairpre, & Cathal Ua Raghailligh, Sitriucc Ua
Maoil Brighde, mac Aodha Uí Dúbhda, tigherna Ua
n-Amhalghadha, & sochaidhe oile amaille friu a n-díoghail enigh
Pháttraicc.
M1130.10 - Cathraoineadh ria Tighernán Ua Ruairc & ria n-Uibh Briuin i Sleibh
Guaire for Feraibh Mídhe, dú i t-torchair Diarmaitt Ua
Maoilechlainn, rí Temhrach, & Amhlaoibh, mac Mic Senain,
tigherna Gaileng, & Oengus Ua Caoindelbháin, tigherna Ua
Laoghaire, mac Mic Giolla Fhulartaigh, tigherna Deisceirt Bregh,
& drong oile nach airimhthir.
M1131.6 - Creach lá Tighernan Ua Ruairc, & la Feraibh Bréifne dar eisi an
t-sluagh h-i-sin h-í c-Cuailgne, & ro airccset Uí Mhéith. Oc iompúdh
imorro d'Ulaidh, & do Deiscert Airghiall dar Ath Luain dia t-tig
comhraicit i Maigh Conaille fris an c-crech, & ferthar iomaireacc
etorra i t-torchair Raghnall Ua h-Eochadha, rí Uladh, & Cu Midhe
Ua Criocháin, tigherna Fernmaighe cona mac, & Donn Slébhe Ua
h-Innreachtaigh, tigherna Ua Meith, & sochaidhe ele bheós.
M1132.6 - Sluaighedh lá Conchobhar Ua Lochlaind co h-Ath Fhir Dhiadh, &
táinicc Tighernán Ua Ruairc ina theach, & do-rad braighde dhó.
M1132.14 - Creach na fésoicce lá Tighernán Ua Ruairc for dreim d'Feraibh
Tethbha, & do Chonnachtaibh, co ráinicc longphort
Toirrdhealbhaigh Uí Conchobhair.
M1132.15 - Creach Muighe Luircc lá Fearaibh Breifne.
M1133.9 - Creach lá Tighernán Ua Ruairc lá tigherna Breifne for Uibh
Fiachrach an Tuaisceirt.
M1133.11 - Droichet Atha Luain & a chaistiall do scaoileadh lá Murchadh Ua
Maoileachlainn & lá Tighernán Ua Ruairc.
M1135.4 - Giolla Comáin Ua Conghalaigh, fer léighinn Rossa Commáin, do
mharbhadh lá Conmhaicnibh.
M1135.23 - Fiora Fernmhaighe do iompudh ar Mhidheachaibh, & sídh doibh frí
Bréifnechaibh.
M1136.1 - Aodh Ua Finn, epscop na Bréifne, do écc i n-Inis Clothrann.
M1136.15 - Domhnall Ua Caindelbhain, tigherna Cenel Laoghaire, do mharbhadh lá
Tighernán Uá Ruairc & lá h-Uibh Briúin, & torchrattar sochaidhe do
Bréifnechaibh lá Feraibh Míde.
M1136.16 - Maidhm síodha eittir Midheachaibh & Breifnechaibh. Creach la
h-Airthear Mídhe i n-Uibh Briuin, co t-tuccsatt buar dírimhe. Crech
ele lasan lucht chédna i f-Fernmhaigh.
M1137.6 - Aodh Ua Finn, aird-fher leiginn Fear m-Breifne, d'écc.
M1137.17 - Cobhlach la Toirrdhealbhach Ua c-Conchobhair for Shionainn, &
for Loch Ribh. Turas cródha dhó-somh ón an turas h-i sin h-i c-cenn
cobhlaigh Fher m-Breifne im Tighernán Ua Ruairc, & i c-cend
chobhlaigh Fhear Mídhe, & Teathbha im Mhurchadh Ua
Mhaoileachlainn, im rígh Temhrach, bail i rabhattar dá chéd lestar,
& ní raibhe lá Toirrdhealbhach cénmothá fiche long.
M1137.19 - Maidhm síodha eittir Mídheachaibh, & Breifneachaibh.
M1138.8 - Domhnall Ua Ciarrdha, tigherna Cairpre, do mharbhadh lá
Tighernan Ua Ruairc.
Translate:
Domnal O'Keary, lord of Carbury, was slain by Teirnan O'Rourke.
M1138.10 - Toirrdhealbhach Ua Conchobhair co c-Connachtaibh, Tighearnán
Ua Ruairc co f-Feraibh Breifne, & Donnchadh Ua Cerbhaill co
n-Airghiallaibh, do thionol a sochraitte do chosnamh a ferainn fein co
h-anfhirén
lá h-Ua Maoilechlainn. Táinicc dan Murchadh Ua Maoilechlainn,
co f-Feraibh Midhe & Gallaibh, & Diarmaid Mac Murchadha, co
Laighnibh ina n-achcaidh don leith aile, co rangattar an dá
shochraide-sin co Craoibh Maighe Lorccaigh. Rob é tra iomfhoicsi
boí etir an da longphort cona boí acht bealach coilleadh bicce etorra.
Fri ré sechtmhaine dóibh amhlaidh-sin aghaidh i n-acchaidh. Acht chena
ros-deiligh Dia gan cath gan gialladh neich díbh dia 'roile. Ro mhillset Fir
Midhe iaramh arbhanna Ua m-Briuin, & Fher Fernmaighe gur bhó
gorta diofhulaing dóibh isin m-bliadhain ar c-cionn. Iarsin dan do-lóttar
Midhigh, Laighnigh, & Goill co h-Inis Mochta dia h-argain,
do-dheachaidh drong dhirimhe díobh ar rathannaibh, & ar snámh ar in
loch do rochtain na h-innsi, & do-riacht dream díobh an inis. Tangattar
dna iarsin lucht na h-innsi chúca i n-arthraighibh. Ro báidhit, & ro
mharbhaitt sochaidhe díbh léo, & teichit an drem díbh bhoí isin inis este,
& ní ro fhédsat losccadh na h-innse tré mhiorbhail Dé & an erlamha.Is
annsin ro marbhadh Cú Bruinne Ua Longaircc, & mac Tadhg mac
Mic Ualghaircc & mac Mic Turgaill.
M1139.9 - Ferghal, mac Raghnaill, mic Muiredhaigh, taoiseach Muintire
h-Eolais, do mharbhadh la Tighernan Ua Ruairc ar chomairce Ua
m-Briúin & Fer m-Breifne ettir laech & cleirech, mionn & fethal.
M1140.4 - Cliath-dhroichet do dhénamh la Toirrdhealbhach Ua Conchobhair
dar Ath Liag, & a fhoslongport i Maigh Teathbha oc coimhéd
Conmhaicne. Táinic iaramh Murchadh Ua Maoileachlainn co
sochraide Fer Midhe, & Teathbha, & Tighernán Ua Ruairc, co
sochraide Fer m-Breifne do saighidh longphort Connacht &
Conmhaicne. Fágbhait-sein a longphort leó. Loiscter é lásan lucht
andeas, & marbhaid Raghnall, mac mic Duibh Dhara, toiseach Muintire h-Eolais, co sochaidhibh
iomdhaibh.
M1140.8 - Tighernán Ua Ruairc do athcur a flaithes Ua m-Briuin lá h-Uíbh
Briúin feissin, & a c-cendus do ghabháil dorídhise dhó.
M1141.13 - Comhdhál shíodha oc Uisneach etir Toirrdhealbhach Ua
Conchobhair, rí Connacht, & Murchadh Ua Maoileachlainn, rí
Temhrach. Tug Ua Maoileachlainn a bhraighde do
Thoirrdhealbhach tar cenn Midhe & Teathbha, braighde Fer
m-Breifne bheós do thabhairt lá Toirrdhealbhach don chur-sin.
M1142.8 - Slóigheadh lá Toirrdhealbhach Ua Conchobhair, lá rígh Connacht
co f-Feraibh Mídhe & Bréifne & co Laighnibh leis do thecht isin
Mumhain, acht ro iompaidhset gan bú gan gialla (cenmotha braighde
Laighen) iar síredh Osraighe & Laoighisi, & iar milleadh neith dia
n-arbhannaibh.
M1143.9 - Móir-chreach lá Cenél n-Eoghain h-í Fernmhaigh, dia ro loitset an tír
go mór etir bhú & arbhar. Do-rochair din Art Ua Ruairc leo don
chur-sin.
M1143.12 - A mhac féin .i. Ruaidhri do erghabháil lá Toirrdhealbhach Ua
Conchobhair tar sárughadh laech & cléireach, mind, &
comairgeadh. It iat na comairgea Muiredhach Ua Dubhthaigh go
c-cléirchibh & laochaibh Connacht, Tadhg Ua Briain, tigherna
Tuadhmhumhan, Tighernan Ua Ruairc, tigherna Breifne, &
Murchadh mac Giolla na Naomh I Ferghail, tigerna Muintire h-Anghaile. Ro
throisccset tra cléirigh Connacht im Muiredhach Ua n-Dubdhaigh
occ Raith Brenainn imo c-comairge, & ní thuccadh dhóibh.
M1144.7 - Conchobhar, mac Toirrdhealbhaigh Uí Conchobhair,
aird-riogh-dhamhna Ereann, & rí Mídhe frí ré leth-bhliadhna, do
mharbhadh ag Bealach Mhuine na Siridhe, la h-Ua n-Dublaich,
tigherna Fer Tulach, uair ba rí eachtair-cheneóil lais a bheith-siomh i
ríghe uas Fearaibh Midhe. Toirrdhealbhach do thabhairt Iarthair
Midhe do Dhonnchadh, mac Muirchertaigh Ui Mhaoilechlainn, &
Airther Midhe do chomhrainn etir Tighernán Ua Ruairc, tigherna
Breifne, & Diarmaid Mac Murchadha, rí Laighen, & a m-beith for
a c-comairccibh samhlaidh ó Chonnachtaibh.
M1144.15 - Cionaedh, mac Mic Amhalgadha, toiseach Calraighe, dho
mharbhadh lá Flann Mac Amhalghadha.
M1145.7 - Tighernan Ua Ruairc, tigherna Breifne, do iompudh for
Chonnachtaibh. Creach la Tighernan isin c-Corann.
M1145.8 - Crech la Toirrdhealbhach Ua Concobhair i Muigh Luighne for
Feraibh Breifne, co t-tuccsat il-mhíle bó.
M1145.9 - Slóigheadh lá Toirrdhealbhach Ua m-Briain lá righ Mumhan co
Leitir Cranncha h-i Sleibh Bladhma do theacht i c-coinne Uí Ruairc
h-í Midhe.
M1145.12 - Maidhm Dúine Dubháin i n-Dealbhna ria Maol Sechlainn, mac
Murchadha Uí Mhaoileachlainn, & ria c-Cairpribh for Feraibh
Breifne, airm i t-torcrattar trí chéd dia n-ógbhaidh, im Uibh
Connachtaigh, im Uibh Cathluain, & im Uibh Cubhráin.
M1145.15 - Crech la Tighernán Ua Ruairc i Muigh Luirg.
M1146.5 - Creach la Tighernan Ua Ruairc dar Magh n-Aoi co Loch Long, &
co Dún Iomghain. Ro mhill & ro loiscc ceithri longa, & ro mharbh
mac Uí Mhaoilechlainn baí oca n-anacal, & sochaidhe oile. Ro
gonadh ann dna Giolla Brighde, mac Duibh Dara, taoiseach
Mhuintire h-Eólais gur bhó marbh as a h-aithle oca tigh iar n-argain
Chluana Coirpthe dho roimhe-sin.
M1148.11 - Slóighedh dna lá Tighernán Ua Ruairc & lá Donnchadh Ua
c-Cearbhaill i n-Ulltaibh, co Craibh Telcha, co ro creachsat an tír &
co f-farccaibhsiot Cú Uladh ina righe doridhise. Acht chena ro
díochuiredh fó chédóir o Ulltaibh budhdéin.
M1148.15 - Comhdhal etir Thoirrdhealbhach Ua c-Conchobhair & Tighernan
Ua Ruairc ag Snámh Rathaind & ro loit an t-aith-clerech mac Con
Chairne Ui Fherghail Tighernán Ua Ruairc ag dol chum na coinne.
M1149.2 - Muircertach Ua Maol Moicheirghe uasal-epscop Ua m-Briúin
Breifne senoir uasal.
M1149.12 - Rígh-therus lá mac Néill Uí Lochlainn co marc-shluagh Chenél
Eocchain co Lughmhadh, co t-táinic Tighernán Ua Ruairc ina
theach, & ro fhág braighde aige. Lóttar as-sidhe Ua Lachlainn & Ua
Cearbhaill co h-Ath Cliath. Táinic Diarmaid Mac Murchadha, rí
Laighen ina thech, & do-roine Ua Lachlainn ógh-shídh etir Ghallaibh
& Ghaoidhelaibh.
M1150.11 - Conchobhar Mac Raghnaill, tigherna Muintire h-Eolais, do
mharbhadh la h-Aodh, mac Tighernán Uí Ruairc.
M1150.15 - Ríogh-thurus Muirchertaigh mic Néill Uí Lachlainn co maithibh
Tuaisceirt Ereann co h-Inis Mochta a c-comhdháil Uí Chearbhaill
& Uí Ruairc. Tugtha géill Connacht dó ó Toirrdhealbhach co n-uige
sin gan sluaighedh tria bennachtain Patraicc, & comarba Pattraicc
cona shamhadh. Ro rann Mídhe don chur-sin h-í t-trí eittir Ua
c-Conchobhair, Ua Ruairc, & Ua Cearbhaill, & ro dhíochuirsett
Murchadh Ua Maoileachlainn a Mídhe tria esccaoine comharba
Phattraicc & a shamhtha.
Translate:
A royal journey by Muircheartach, son of Niall Ua Lochlainn,
with the chieftains of the north of Ireland, to Inish-Mochta, to
meet Ua Cearbhaill and Ua Ruairc. The hostages of Connaught were
brought him to that place, without a hosting, through the blessing
of Patrick, the successor of Patrick, and his clergy. He divided
Meath on this occasion into three parts between Ua Conchobhair,
Ua Ruairc, and Ua Cearbhaill; and they banished Murchadh Ua
Maeleachlainn from Meath, through the curse of the successor of
Patrick and his clergy.
M1150.18 - Slóighedh lá Toirrdhealbhach Ua m-Briain co Loch Ua n-Goban i
Machaire Gaileng, go ro aircc Sláine. Rug Ua Cearbhaill, &
Ua Ruairc forra, co ro marbhsat dream dia mhuinntir, im mac I
Ifernáin. Slóighedh lá Toirrdhealbhach Ua Conchobhair i Mumhain
dar eisi Fear Mumhan, & ro aircc Machaire na Mumhan, & tug bú
iomdha, ar a aoi ro fhágaibh dream dia mhuinntir im Ua Rodhuibh.
M1150.20 - Slóighedh lá Muirchertach, mac Néill Uí Lochlainn co c-Cenél
n-Eóghain, & co n-Ulltoibh, i f-fóirithin Uí Cearbhaill & Uí Ruairc
co Dun Lochad l-Laeghaire, go n-dernsatt Goill síth m-bliadhna etir
Leth Cuinn, & Leth Mogha.
Translate:
An army was led by Muircheartach, son of Niall Ua Lochlainn,
with the Cinel-Eoghain and the Ulidians, to relieve Ua Ceartbhaill
and Ua Ruairc, to Dun-Lochad, in Laeghaire; and the foreigners
made a yea's peace between Leath-Chuinn and Leath-Mhogha.
M1151.22 - Toirrdhealbhach Ua Briain do dhul i Luimneach, & nochan fhuair a
dhíon isin Mumhain, & do-rad séoid iomdha lais .i. deich fichit uinge
d'ór, & lx séd soinemhail im chorn Briain Bhoromha, & ro rannait lais
eitir mhaithibh Shíl Muiredhaigh, Ua m-Briuin, & Conmhaicne.
M1152.14 - Cathal mac Toirrdhealbhaigh Uí Conchobhair, ríoghdhamhna
Connacht, do mharbhadh lá mac Cruinn Luachra Uí Cosccracháin,
& la Calraighibh in Chorainn .i. la Calraighiph Móraibh.
M1152.10 - Sluaighedh lá Mag Lochlainn i Mídhe co Raith Cendaigh h-i
c-comhdhail fer n-Ereann, & Toirrdhealbhach Ua Conchobhair do
dhol i Mídhe i c-comhdhail Uí Lachlainn & Diarmada Mec
Murchadha rí Laighen. Ro rannsat dna, Mídhe ar dhó don chur-sin.
Tucsat ó Chluain Eraird siar do Mhurchadh Ua Mhaoileachlainn,
& Airther Mídhe dia mhac dó Mhaoileachlainn. Ro benaid dna
Conmaicne do Thighernán Ua Ruairc iar sraoineadh fair, & ro loisg
an baile dianad ainm Bun Cuilinn, & do-radadh ríghe do mac Giolla
Braide Uí Ruairc, & do-rattaitt a m-braighde do Thoirrdhealbhach
Ua Chonchobhair. Rugadh dna, Dearbhforgaill, inghen Murchadha Uí
Mhaoileachlainn, ben Tighernan Uí Ruairc lá rí Laighen .i.
Diarmaid cona crodh, & cona h-airilledh don turus-sin & ro
fhaoi lé do réir comhairle a bráthar Mhaoilechlainn. Ro fhás dná,
cogadh etir Uí Briúin, & Fheraibh Midhe.
M1152.11 - Braighde Uí Ruairc .i. Tighernain, do iodnacal co h-Ath Luain lá
Toirrdhealbhach Ua Conchobhair tar cenn Ua m-Briuin nama.
M1153.11 - Sluaighedh lá Toirrdhealbhach Ua c-Concobhair co Doire an
Ghabhláin a c-coinne Meic Murchadha, rí Laighen, & tuc inghen Uí
Mhaoileachlainn cona crodh uadha co raibhe for comus Fer Midhe.
Tainic Tighernan Ua Ruairc ina theach don chur-sin, & ro fhágaibh
braighde occa.
M1153.13 - Slóighedh lá Muirchertach mac Néill Mhég Lachlainn, & lá
Tuaiscert Ereann i foirithin Toirrdhealbhaigh Uí Bhriain, dia
thabhairt i ríghe Mumhan doridhisi, co ráinic co Craib Teine.
Toirrdhealbhach Ua Conchobhair do thionól Connacht, co riacht co
Magh Lici Patraic i n-aghaidh an Tuaisceirt. Tainic dna Tadhg Ua
Bríain cona shlóchc co Raithin Uí Shuanaigh h-i fóirithin Connacht
co t-torachtatar co Magh Cisi.
Luidh din Ua Lachlainn dhá chath do roighnibh a shlóigh dar Ath
Maighne, & fo-raccaibh a slógh archena (cenmothait-síde) occ Craibh
Teine, & do-dheachaidh cona uathadh slóigh do fhobairt longphuirt
Taidhg Uí Bhriain, co t-taratt maidhm fair, & gur chuir ár a mhuintire.
Do-rat dna bheos maidhm for mharc-shluagh Laighen. Ro
ascomhlaidh iaromh coa longport feisin co Craibh Tene, & bú iomdha
lais, iar n-orgain droinge d'Feraibh Teathbha.
Tainic ais-sidhe do saighidh Connacht co t-torracht Iseal Ciaráin.
Luidh Toirdhealbhach Ua Conchobhair dar Ath Luain siar. Tainic
Ruaidhri, mac Toirrdhealbhaigh, & cath Iarthair Connacht, &
glaslaith Shil Muireadhaigh h-í Fordruim. An tan tra ro bhattar ag
gabháíl longpuirt andsin ro dhoirtset treóin an tuaisceirt ina c-cend
gan rathughadh dóibh, & ro
marbhadh sochaídhe do Chonnachtaibh leó im Ghiolla Cheallaigh
Ua n-Eidhin, tigherna Aidhne, & immo mac .i. Aodh, im Brian Ua
n-Dúbhda, tigherna Ua f-Fiachrach an Tuaisceirt, im
Muirchertach mac Conchobhair .i. mac Toirrdhealbhaigh Ui
Conchobhair, im Domhnall Ua m-Birn, im Dhomhnall mac Cathail
Uí Chonchobhair, & im Sitriucc mac mic Dubhghaill. Tainic Ua
Lachlainn iarsin cona shlócchaibh co Loch n-Aindind, & táinic Ua
Maoileachlainn ina thigh co b-fárccaibh gialla aige, & do rad-somh
an Midhe uile dhó ó Sionainn co fairrge, & Ui bh-Faolain, & Ui
bh-Failge. Do-rad Ui Briúin & Conmaicne do Thighernán Ua
Ruairc, & rug a m-braighde dibhlinibh lais, & ria siu ro soí dia tigh ina
fritheing, & ro coinnmhedh lá h-Ua Lachlainn Muimhnigh for Feraibh
Midhe, for Breifne, for Airghiallaibh, for Ultaibh, for Conallchaibh,
& for Eoganachaibh, uair ro ghabh galar Toirrdhealbhach Ua Briain
don turus-sin cona eadh sin ros-toirmisc gan techt dó isin Mumhain.
M1153.21 - Derfforgaill, inghen Murchadha Uí Mhaoileachlainn, do thocht ó
righ Laighen (ó Dhiarmaid) do shaighidh Tighernain Uí Ruairc
dorídhisi.
M1154.12 - Sluaighedh lá Muirchertach Ua Lochlainn co t-Tuaisceart Ereann
h-i c-Connachtaibh, co ráinig Dún Iomghain h-i Maigh Aoi, & ro
aircc an dun, & ro mhill arbhanna Maighe Luirg, & Maighe Aoi. Ar
a aoi ní rug bú na braighde.As eadh iaramh do-choidh tar Ath Innsin
Sruthra 'san m-Breifne co ro riaraidh Fir Bréifne do Thighernán Ua
Ruairc, & ro ionnarb Ua Lochlainn Gofraidh Ua Raghallaigh i
c-Connachtaibh. Luidh ais-sidhe co h-Ath Cliath, & do-ratsat Goill
Atha Cliath a ríghe dhó.
M1154.16 - Creach-shluaigheadh lá Tighernán Ua Ruairc i Laichcnibh, & ro oircc
Uibh Muireadhaigh eitir cella & tuaith.
M1155.12 - Tighernán Ua Ruairc do ghabháil Donnchadha Uí Chearbhaill,
tigherna Oirghiall, iarna dhol 'na chomhdhail go Cenandus i
nd-uathadh sochaidhe, & a chur i laimh fo Loch Silenn, & ro bhaoí
coicthídhis ar mhís ann, & ro
fuaslagadh dhó tria mhiorbhail Dé & naomh Pattraicc & na naomh
archena, la Gofraidh Ua Raghallaigh, & ro mharbh an luct báttar
occa forchoimhéd, & ro ghabh Donnchadh tighernas Oirghiall
dorídhisi.
M1155.13 - Creach la Tighernan Ua Ruairc isin Corann, & do-bert bú iomdha
lais.
M1156.8 - Coinne etir Thoirrdhealbhach Ua Conchobhair & Tighernan Ua
Ruairc, & ro naidhmset sídh & osadh coitchenn eitir Breifneachaibh,
& Midheachaibh, & Connachtaibh co Beltaine baoi ar c-cionn.
M1156.9 - Toirrdhealbhach Ua Conchobhair, rí Connacht, Midhe, Breifne,
Mumhan, & Ereann uile co freasabhra, tuile ordáin & oireachais
Ereann, August iarthair Eorpa, fer lán do dhé-seirc, & trócaire,
d'eineach, & d'oirbeart d'écc iarsin ochtmadh bliadhain sesccat a aoisi,
& a adhnacal h-i c-Cluain Mic Nóis lá taobh altóra Chiaráin iar
t-tiomna, & iar roinn óir & airccit, bú & eoch ar cleirchibh &
eccailsibh Ereann i c-coitchinne.
M1156.20 - Maidhm Cuasan ag Lios Luighdhi h-i Laoghaire for Tighernán Ua
Ruairc ria n-Diarmait Mac Murchadha & ria n-Gallaibh Athá
Cliath, & ria n-Donnchadh mac Domhnaill Uí Mhaoil Sechlainn,
airm i t-torcrattar ile im Dhomhnall mac Fionnbhairr, toiseach
Mhuintire Geradhan, im Fógartach Ua c-Cuinn, & im Aodh mac
Duibh Dothra, & im mac Cionaeith Bric Uí Ruairc. Aedh, mac
Donnchaidh Uí Mhaoil Mhuaidh, tigherna Fer c-Ceall, do
mharbhadh lá Muintir Luainimh & lá Conchobhar Ua m-Braoin
Breghmaine i n-Inis Mo Chuda Raithne.
M1157.7 - Cú Uladh Ua Caindealbháin, tigherna Laoghaire, fer robharta
ro-einigh amhail Guaire Aidhne, segainn soinemhail amhail Mhongán
mac Fiachna, locharn lasamhail ar dé-sheirc fri bochtaibh,
aen-chaindeal engnamha gasraidhe Gaoidheal do mharbhadh tria fheill
& mheabhail for snadhadh (.i. comairce) laoch & cléireach Ereann, lá
Donnchadh, mac Domhnaill Uí Mhaoileachlainn, lá rígh Mídhe.
At iat na comairgedha ro bháttar fris, comharba Pháttraicc & Bachall
Isu, imon légait .i. Ua Con Doirche, comharbha Colaimm Cille cona
mhionnaibh, Grene, epscop Atha Cliath, abb na manach,
comharba Ciaráin cona mionnaibh comharba Fechin cona
mhionndaibh, h-Ua Lochlainn rí Ereann (.i. co fresabhra),
Donnchadh Ua Cerbhaill, tigherna Oirghiall, Tighernan Ua
Ruairc, tigherna Breifne, Diarmaid Mac Murchadha, rí Laighen,
maithe Fher Midhe & Fer Tethbha archena. Maircc tír a
n-dearnadh an gníomh h-isin.
M1157.8 - Creach lá Donnchadh Ua c-Cearbhaill & lá Tighernan Ua Ruairc i
n-díoghail a n-einigh, & ro oirccset Saithne. Do-rochair dna, Ferghal
Ua Ruairc co sochaidhibh maraon fris lasna Saithnibh.
M1157.9 - Coimhthionol senad ag cléirchibh Ereann, & ag druing dia ríocchaibh
acc mainistir Droichit Átha do choisreagadh tempaill na manach.
Seacht n-epscop décc imon léccaid, & im comharba Pháttraicc.
Dírimh imorro, do aos gacha gráidh archena.
Ro bhaoi ann ó ríoghaibh Muirchertach Ua Lachlainn, Tighernán
Ua Ruairc, h-Ua h-Eochadha, & h-Ua Cerbhaill. Iar c-coisreaccadh
imorro in tempaill lá comharba Pháttraicc, ro h-esscoitcendadh
imorro, ó cleirchibh, & ro h-ionnarbadh ó ríoghaibh Donnchadh Ua
Maoileachlainn a righe Midhe, & ro ríghadh Diarmaid a bhráthair
ina ionadh.
Do-rat Muirchertach Ua Lochlainn secht fichit bó & trí fichit uinge
d'ór do Dhia & dona chléirchibh i n-idhbairt do raith a anma. Do-rad
dóibh bheós baile oc Droichet Átha .i. Fionnabhair na n-Inghen.
Do-rad din O Cerbhaill tri fichit oile uinge d'ór dóibh, & ro rad ben
Tighearnain Uí Ruairc inghean Ui Mhaoileachlainn an c-comatt
cedna & caileach óir ar altoir Mhairi, & edach ar gach n-altóir dona
naoi n-altoraibh oile bátar isin teampall isin.
M1158.7 - Ferghal, mac Aodha na n-Amhus Uí Ruairc, d'écc.
M1158.17 - Cairpre Ua Ciardha & drong d'Feraibh Teathbha do iompúdh ar
Dhiarmait Ua Maoileachlainn, & Donnchadh do ríoghadh dóibh.
Tighernan Ua Ruairc & Diarmaid do thocht ina n-deatthaidh, &
maidhm Atha Maighne do bhriseadh forra, & creacha móra do
dhénamh dóibh for Síol Rónáin, & for Cairpribh. Cairpre dna, &
Donnchadh d'ionnarbadh i Laighnibh. Sídh Cairpre do dhénamh
iarsin, & Donnchadh do dhol i c-Connachtaibh.
M1158.18 - Maidhm siodha din, eitir Connachtaibh, Bréifneachaibh &
Midheachaibh.
M1159.10 - Comhdhál síodha etir Ruaidhri Ua Conchobhair & Tighernán Ua
Ruairc, & ro ronsat sídh & comhluighe do réir ratha & miond.
Tighernán dna do iompód co b-Feraibh Breifne ar Mhuirchertach
Ua Lachlainn, & a dhul i cleith Connacht.
M1159.13 - Slóighedh mór la Ruaidhri Ua Conchobhair iarsin co Connachtaibh
ina fharradh, & co c-cath do Thuadhmhumhain, & la Tighernán Ua
Ruairc co b-Feraibh Breifne i Midhe, co rainic Loch Semhdhidhe.
Lotar ais-sidhe iaramh co h-Ath Fhir Dhiaidh. Slóighedh oile la
Muirchertach Ua Lachlainn co maithibh Chenél Conaill &
Eoghain, & an Tuaisceirt archena i foirithin Oirghiall co h-Ath Fhir
Dhiadh bheós.
Feachair cath etorra annsin, & maidhm for Chonnachtaibh, for
Chonmhaicnibh, & for Uibh Briuin amhail ro bhattar uile sé catha
comhmóra, & laait an dá cath oile a n-dearg-ár im Ghiolla Chriost,
mac Taidhg Uí Mhaoil Ruanaidh, tigherna Muighe Luirg, im
Muirchertach mac Taidhg, im Muiredhach Ua Mannacháin,
tigherna Ua m-Briúin na Sionna, im Branán Mac Branáin, toisech
Corco Achlann, im Cethernach Ua Follamhain .i. taoiseach
Cloinne h-Uattach, im Aodh mac Mic Uallacháin, toiseach
Mhuintire Cionaetha, im Gealbhuidhe Ua Seachnasaigh, im
Donnchadh mac mic Aodha mic Ruaidhri, im Diarmaid Ua Con
Cheanainn, im Aithius mac Mic Cnaimhín, im dhá mac
Conchobhair Uí Chonchobhair, & im Murchadh mac Domhnaill Uí
Fhlaithbhertaigh, co sochaidhibh oile d'uaislibh, & d'anradhaibh
immaille friú.
At iat na maithe torchratar annsin ó Uibh Briúin, Mac na h-Aidhche
Ua Cernachain, Cú Mara Ua Cumráin, Giolla na Naomh Ua
Galáin, taoiseach Cloinne Dunghalaigh, Annadh mac
Noennenaigh Uí Chearbhaill, & a brathair, mac Con Fraich Uí
Loingsígh, taiseach Cenél Bacaitt, Mac Raith Ua Tormadáin,
Mac Raith Ua Cuaggain, da taoiseach Cenél Duacháin, mac mic
Fionnbhairr Uí Geradháin, & sochaidhe ele cenmothát-somh. Drong
mór do Mhuimhneachaibh im mac mic Giolla Ciaráin Uí
Cinnéittigh.
Ro innrustair Muircertach Uí Briúin, & ro oircc Muintir Géradhain.
Do-rad dna Tír m-Beccon, & Tír Fhiachach, & Cailli Follamhain,
& Sodain, & Fionntain dia fherann fein do Fheraibh Midhe, & ro
soiset iar sin Conaill & Eoghain im Muircertach dia t-tíghibh co
c-cosccar & comhmaoidhemh.
M1159.15 - Sluaighedh ele bheós lá h-Ua Lachlainn i Mídhe do ionnarbadh Uí
Ruairc. Ro coinnmhedh da chath Cenél Conaill & Eoghain frí ré mís
for Feraibh Midhe .i. cath i n-Iarthar Midhe, & cath ina h-Airther.
Do-róine síth iar t-tain frí h-Ua Rúairc, & ro léicc a ferann fein dó .i.
feronn an iomchosnamha.
M1160.17 - Ruaidhri Ua Tomaltaigh, taoiseach Muintire Duibhetáin, eineach
& engnamh Ua Tuirtre, do tuitim lá Feraibh Breifne.
M1160.22 - Sluaighedh lá Muirchertach Ua Lochlainn co t-Tuaiscceart Ereann
immi co h-Ath na Dairbhríghe ar dhaigh Fer Midhe & Fer
m-Breifne do ghabháil. Sloighedh lá Ruaidhri Ua c-Conchobhair co
Magh n-Gartchon h-i foirithin Tighernáin Uí Ruairc, tigherna
Breifne, & Dhiarmada Ui Mhaoileachlainn, rí Mídhe. Acht ro
deiligh Dia gan cath, gan cathrae, gan sídh, gan osadh.
M1161.8 - Sloighedh lá Ruaidhri Ua c-Conchobhair go c-Connachtaibh, & lá
Tighernán Ua Ruairc go b-Feraibh Breifne, h-i Midhe, & ro gabh
braighde Ua b-Faoláin & Ua b-Failghe, & ro fháccaibh Faolan, mac
Mic Fhaoláin h-i tighernas Ua b-Faoláin & Maol
Sechlainn Ua Conchobhair h-i t-tighernas Ua b-Failghe.
M1161.9 - Sluaigheadh la Muirchertach Ua Lachlainn i n-Uibh Briúin, & ro
indir an tír roimhe go ráinic Lic m-Bladhma. Tangattar Gaill &
Laighin co n-a rígh, Diarmaid Mac Murchadha, ina theach co
nn-icce sin. Do-rad Ruaidhri Ua Conchobhair ceithre braighde dhó
dar cenn Ua m-Briuin & Conmhaicne, leithe Mumhan & Midhe, &
tuc Ua Lachlainn a chóicceadh comhlán do-somh. Do-rad dna,
coighedh Laighen uile do Dhiarmaid Mac Murchadha. Rí Ereann
dna cen fresabhra Muirchertach Ua Lachlainn don chur-sin. Do-rad
an leth ráinic dó don Mhídhe do Dhiarmaid Ua Mhaoileachlainn, &
baoi an leath oile occ Ruaidhri Ua Conchobhair. Ro sói Ua
Lachlainn dia thigh iaromh.
M1161.13 - Gofraidh Ua Raghallaigh do mharbhadh h-í c-Cenandus la Maol
Seachlainn Ua Ruairc. Do-rochair dna, a mhac Giolla Iosú lásan
Maol Seachlainn cédna arna bhárach.
M1161.14 - Teach do ghabháil do Chathal Ua Raghallaigh, .i. mac Gofradha, for
Maol Sechlainn Ua Ruairc for lár Sláine, & ro marbhadh ann
Muirchertach Ua Ceallaigh, tigherna Bregh, & a bhen .i.
Indearbh, inghen Uí Caindealbhain. Terna imorro Maol Seachlainn
as don chur-sin.
M1162.17 - Creach lá Maol Sechlainn Ua Ruairc i c-Cairpri Ua Ciarrdha,
maidhm dna ria c-Cairpribh fair-siomh co b-farccaibh ár daoine.
M1162.18 - Maol Sechlainn, mac Tighernáin Uí Ruairc, ríogh-dhamhna
Bréifne, caindel gaisccidh, & enigh Leithe Chuinn, do mharbhadh la
Muintir Maoil Mhórdha, & lá mac Annaidh Uí Ruairc.
M1162.19 - Creach la Diarmaid Ua Maoil Sechlainn, la rígh Mídhe, for
Fheraibh Breifne, & torchair Tadhg mac mic Carrghamhna Ui Gille
Ultáin lá Feraibh Bréifne.
M1162.20 - Creach la Tighernán Ua Ruairc ar Cairpribh Ua Ciarrdha, &
do-rochair mac mic Findbhairr Uí Gerudháin don chur-sin la
Cairpribh.
M1163.13 - Cu Caisil Ua Fiondalláin do mharbhadh lá h-Aodh Ua Ruairc tria
tangnacht .i. tria mheabhail.
M1165.2 - Coccadh mór, & coimh-chreachadh eitir Feraibh Mídhe, & Feraibh
Breifne.
M1165.3 - Sitriug Ua Ruairc, tanaisi Breifne, do mharbhadh lá h-Ua Ciarrdha
& lá Cairpribh. Creach mór lá Ruaidhri Ua c-Conchobhair, & lá
Cóigheadh Chonnacht uile for Cairpribh i n-dioghail Sitriucca.
Creach oile lásna feraibh cédna for Feraibh Breagh, & for Saithnibh,
& for Uibh Colgan go ro oirccset an tir uile.
M1166.11 - Sluaighedh lá Donnchadh Ua c-Cearbhaill iar sin h-i t-Tir
n-Eocchain do dhíoghail einigh Phatraicc, & a einigh féin. Trí catha
comhmóra líon a shluaigh, cath Oirghiall, cath Ua m-Briuin Bréifne,
& cath Conmhaicne. Rangattar na slóigh-sin co Leitir Luin i
Fedhaibh Ua n-Eachdhach i t-Tír Eoghain, imma-comráinic dhóibh
& do Ua Lachlaind, & do Chenél Eoghain co n-uathadh slóigh,
Fechtar cath amhnus ettrócair ettorra diblinibh, & ro mheabhaid for
Chenél n-Eoghain, & ro marbhadh Muirchertach Ua Lachlainn,
áirdrí Ereann uile, an chaindeal gaile, & ghaisccidh, einigh, &
engnamha iarthair domhain ina ré, fer ar nár brisedh cath ná comhlann
riamh go sin, & ro bhris iol-chatha. Ro marbhadh ina fharradh isin cath
h-i shin h-Ua Giolla Lainne, & h-Ua h-Adhmaill, dá thoiseach
thoghaidhe iad-sídhe, & Mac Gille Martain, toiseach Cenél
Fearadhaigh co sochaidhibh oile. As acc tairngire catha Lethi Caimm,
& an chatha-so ro ráidh Dá Chiarócc .i. naomh a h-Aireccal:
Lethi Camm,
Do-faethsat mór n-geratt and,
Tarrustair occ Letir Lúin,
Cídh cian, cidh cuin, is cidh mall.
M1166.16 - Sluaighedh lá Tighernan Ua Ruairc co b-Feraibh Breifne, go
b-Feraibh Midhe, go n-Gallaibh Atha Cliath, & co Laighnibh i
n-Uibh Ceinnsealaigh, & ro h-ionnarbadh
leo Diarmaid Mac Murchadha dar muir & ro múradh a caistiall h-í
Fearna. Ríoghthar leó Murchadh mac Mec Murchadha dar cend
secht m-braghat décc do thabhairt do Ruaidhri Ua Conchobhair co
Tír Fiachrach Aidhne.
M1166.17 - Maidhm ria n-Dartraighibh, & ria mac Donnchaidh Uí Ruairc ar
Feraibh Luircc, & ar Thuaith Ratha, dú i t-torcrator sochaidhe.
M1167.10 - Mór-choinne lá Ruaidhri Ua c-Concobhair go maithibh Leithe
Chuinn etir laech & clérerech, & go maithibh Gall Atha Cliath occ
Ath Buidhe Tlachtgha.
Táinic ann comharba Phátraicc, Cadhla Ua Dubhthaigh,
aird-epscop Connacht, Lorcán Ua Tuathail , aird-epscop Laighen,
Tighernán Ua Ruairc, tigherna Breifne, Donnchadh Ua Cerbhaill,
tigherna Oirghiall, & mac Duinn Slébhe Uí Eochadha, rí Uladh, &
Diarmaid Ua Maoileachlainn, rí Teamhrach, Raghnaill mac
Raghnall, tigherna Gall. Bá h-é líon a t-tiomaircc & a t-tionoil trí
mhíle dhécc marcach, tri fichit céd do Chonnachtaibh,dá fhichitt céd
im Ua Ruairc, fiche céd im
Ua Maoileachlainn, da fhichitt céd lá h-Ua c-Cerbhaill, & lá h-Ua
n-Eochadha, fiche céd lá Donnchadh Mac Faolain & déch céd lá
Gallaibh Atha Cliath.
M1167.13 - Sluaighedh oile lá Ruaidhri Ua c-Conchobhair, & lá Tighernán Ua
Ruairc i n-Uibh c-Ceinnsealaigh, go rangattar Ceall Osnadh.
Fearthar deabhaidh eittir droing do glaslaith, & do marc-shluagh
Connacht, & marc-shluagh Ua c-Ceindsealaigh, & torcrator seisiur
do Chonnachtaibh im Domhnall mac Taidhg mic Maoil Ruanaidh
isin céd ruaig. Do-rochrattar din,
don ruaicc ele tanaisi lá Tighernán Ua Ruairc cuiger ar fichit do Uíbh
Ceindsealaig im mac rígh Bretan, & bá h-esidhe tuir chatha Insi
Bretan, tainic tar muir h-í sochraide Mic Murchadha. Táinic iaramh
Diarmaid Mac Murchadha go h-Ua c-Concobhair, co t-taratt secht
m-braigde dhó dar cenn déc t-triuca chéd dá fleiscc lámha fodéisin, &
céd uinge dh'ór do Thighernan Ua Ruairc ina eineach.
M1168.12 - Coinne lá Ruaidhri Ua c-Concobhair, lá rígh Ereann go c-cóigeadh
Condacht uile, & la Tighernán Ua Ruairc, tigherna Breifne, & lá
Dondchadh Ua c-Cearbhaill, co n-Airghiallaibh oc Ochaind, do
chuingid a n-einigh ar Dhiarmaid Ua Maoil Sheachlainn, & ar
Feraibh Mídhe ar marbhadh Uí Findalláin leó dar comairge
choigidh Connacht & Airghiall. Do-radsad ámh, Fir Mídhe cona
rígh ocht c-céd bó ina n-eineach dóibh, & eraic oile do Delbhna.
M1168.18 - Sluaighedh lá Ruaidhri Ua c-Concobhair, & lá Tighernán Ua
Ruairc, co h-Aine Cliach, go t-tartsat braighde, & ro randsat
Mumha i n-dó eitir mac Corbmaic Még Carthaigh, & Domhnall
mac Toirrdhealbhaigh Uí Bhriain, & do-radadh dá fhichit décc bó fo
thrí i n-eneclann Muirchertaigh Ui Bhriain lá Desmhumhain do
Ruaidhri Ua Conchobhair.
M1169.5 - Slóigheadh lá Ruaidhri Ua c-Conchobhair co h-Ath na Riach, & ro
ionnarb Domhnall Breghach i n-díoghail an échta-sin, & ro rann
Midhe i n-dó, & tuc an leth airthearach do Tighernán Ua Ruairc, &
d'Feraibh Breifne, & an leath iartharach dó fein.
M1169.11 - Luidh iaromh rí Ereann Ruaidhri Ua c-Concobhair i Laighnibh, &
Tighernán Ua Ruairc, tigherna Breifne, & Diarmaid Ua
Maoileachlainn, rí Temhrach, & Goill Atha Cliath, h-í c-coinne Fer
Mumhan, Laighen, & Osraighe, & ro chuirset for nemhthní na
Flemendaigh, & do-rad Diarmaid Mac Murchadha a mhac a
n-giollnus d'Ua Chonchobhair.
M1170. - Sluaighedh lá Ruaidhri Ua c-Conchobhair, ri Ereann, & lá
Tighernán Ua Ruairc tigherna Breifne & lá Murchadh Ua
Cearbhaill, tigherna Oirghiall, i nd-aires Laighen, & na n-Gall
remhraite, & baoi imnisi chatha etorra frí ré trí t-tráth, gur ro loisg tene
do ait Ath Cliath, uair ro thréiccsett Goill an Duine Connachtaigh &
Leth Chuinn archena.
Do-ronadh miorbhal for Ghallaibh Atha Cliath indsin ar ro fheall Mac
Murchadha & na Saxanaigh forra, & ro chuirsett a n-ár ar lár a
n-Dúine féin, & ruccsat a c-crodh & a n-ionnmas tria mí-chomhall a
m-bréithre frí feraibh Ereann. Ad-laoi uadhaibh Asgall, mac Raghnaill
mic Turcaill áirdrí Gall Atha Cliath.
M1170. - Sluaighedh lá Mac Murchadha cona ridireadhaibh h-i Midhe & i
m-Breifne, & ro airgset Cluain Eraird, & ro loisccsett Cenannus, &
Cill Taillten, Dubhadh, Sláine, Tuilén, Cell Scíre, Disirt Chiaráin,
& do-ronsat creach iar t-táin i t-Tír m-Briúin, & ruccsat braitt & buar
iomdha leó dochom a longphoirt.
M1170. - Domhnall Breghach & Airther Mídhe do iompúdh ar O Ruairc, &
ar O c-Conchobhair & braighde do thabhairt do Mac Murchadha.
M1170. - Braighde Airthir Midhe do mharbhadh lá Tighernan Ua Ruairc.
M1170. - Sluaighedh lá Mac Murchadha is in m-Breifne, & sraintear for dreimh
dia mhuintir lá h-amhsuibh Tighernain Uí Ruairc, & do-radsat iar
t-táin ammus longpuirt fair féin co Laighnibh, Gallaibh, Feraibh
Mídhe, & co n-Airghiallaibh imme, & torcratar sochaidhe dhiobh, &
ro fhágaibhset a longphort.
M1170. - Creach lá Tighernán Ua Ruairc i n-Gailengaibh & h-i Saidhnibh, &
do-bert buar iomdha lais.
M1170. - Creach la h-Airghiallaibh h-i t-Tír Bhriúin.
M1171.3 - Cloictheach Telcha Áird do losccadh lá Tighernán
Ua Ruairc cona lán do dhaoinibh ann.
M1171.12 - Creach ar Saithnibh lá Tighernán Ua Ruairc go b-Feraibh Breifne.
Ro mharbhadh leó sochaidhe & do-bhertsat buar iomdha.
M1171.14 - Domhnall Breghach, tigherna Míde, do thabhairt ghiall do
Thighernán Ua Ruairc.
M1171.18 - Sluaighedh lá Ruaidhri Ua c-Concobhair, lá Tighernán Ua Ruairc,
& lá Murchadh Ua Cerbhaill go h-Ath Cliath, d'forbhais ar an Iarla
.i. Strangbuu, & ar Míli Cocan. Baoi trá deabhaidh & iomghuin etorra
frí ré coicthidhisi. Do-chóidh iaromh O Conchobhair i c-coinni
Laighen, & marc-shluagh Fer m-Breifne & Airghiall do bhuain &
do losccad arbhann na Saxanach. Do-deochadar iarttáin an t-Iarla &
Mili Cocan cona rideraibh i l-longport Leithe Cuinn, ro marbhrat
sochaidhe dia n-daosgar-shluagh, & tucsat a lón, a n-edeadh, & a
c-caiplibh.
M1171.20 - Slóighedh lá Tighernan Ua Ruairc co b-Feraibh
Breifne doridhisi, & lá h-Airghiallaibh co h-Ath Cliath, & ro chuirset
deabhaidh frí Míli Cocan cona ridiridhaibh, go raeimid for Fearaibh
Breifne & for Airghiallaibh. Do-rochair ann Aedh mac Tighernáin
Uí Ruairc, tanaisi Breifne, & mac mic Diarmada Ui Chuinn, &
sochaidhe oile immaille friú.
M1171.28 - Síth do dénamh do Dhomhnall Breghach lá Tighernán Ua Ruairc,
& Airther Mídhe do thocht dia thigh.
Source: http://www.ucc.ie/celt/online
Top of Page -- Next Page
page visits
Page last updated on Saturday, 02-Mar-2002 18:22:55 MST